اعتياد رفتاري نيز درست ما نند سوءمصرف مواد مخدر يكي از انواع اعتياد محسوب مي‌شود. به‌طوركلي كلمه اعتياد به اين معناست كه فرد ميل و نيروي بسيار قوي را به انجام كار خاصي در خود احساس مي‌كند كه توانايي مقابله در برابر اين ميل را ندارد. اين تمايل مي‌تواند به‌صورت مصرف مواد مخدر يا هر رفتار ديگري باشد كه در اين صورت به آن اعتياد رفتاري گفته مي‌شود. از مهم‌ترين انواع اعتياد رفتاري مي‌توان اعتياد به قمار، رابطه جنسي، استفاده از اينترنت و يا خوردن را نام برد.

با توجه به اينكه اعتياد رفتاري به مصرف مواد مخدر وابسته نيست معمولاً نگاه سهل‌گيرانه‌تري نسبت به آن مي‌شود اما بايد دانست كه درست مثل فرد معتاد به مصرف مواد مخدر اين نوع از اعتياد نيز نياز به بهره بردن از درمان‌هاي روانشناختي دارد. به همين خاطر اگر دچار يكي از انواع اعتياد رفتاري شده‌ايد بهتر است دراين‌باره از يك مشاور كمك بگيريد.

براي دريافت مشاوره در زمينه اعتياد رفتاري مي توانيد در هر زمان از روز براي مشاوره ترك اعتياد تلفني با برترين متخصصان در مركز مشاوره روانشناسي ذهن نو از طريق شماره 02191002360 و يا از طريق تلفن هاي ثابت منزل با شماره 9099070354 تماس بگيريد.

منبع: اعتياد رفتاري 

اعتياد رفتاري چيست؟

اعتياد رفتاري به معناي يك اجبار و وسوسه دروني براي انجام رفتار خاصي است. در اين نوع از اعتياد فرد به ماده شيميايي خاصي وابستگي ندارد و صرفاً يك رفتار را به‌طور مداوم تكرار مي‌كند. اين رفتار مي‌تواند استفاده از اينترنت يا تلفن همراه، شرط‌ بندي و قمار يا حتي كار كردن بيش‌ازحد و غذا خوردن باشد.

متأسفانه اعتيادهاي رفتاري از طرف بسياري از افراد به‌عنوان اعتياد شناخته نمي‌شوند و آن‌ها هيچ دركي راجع به وسوسه و اجبار انجام اين رفتارها ندارند. اين موضوع باعث خواهد شد كه اطرافيان معمولاً فرد را به‌عنوان شخصي سست اراده بشناسند و از وي بخواهند با استفاده از اراده خود رفتار نامناسب را كنار بگذارد. اين درحاليست كه مبتلايان به اين مشكل معمولاً بدون استفاده از كمك‌هاي درماني قادر به تغيير شرايط نخواهند بود.

انواع اعتياد رفتاري

اعتياد رفتاري مي‌تواند هر رفتاري را شامل شود. اين رفتارها معمولاً در روزهاي نخست با هدف دريافت پاداش و فرار از تنبيه در فرد شروع مي‌شوند اما پس از مدتي صرفاً انجام رفتار براي فرد اهميت پيدا خواهد كرد. ازجمله رايج‌ترين انواع اعتياد رفتاري مي‌توان به موارد زير اشاره كرد.

• اعتياد به غذا
• اعتياد به استفاده از تبلت يا لپ‌تاپ
• اعتياد به قمار
• اعتياد به كار
• اعتياد به ورزش
• اعتياد به موبايل
• اعتياد جنسي
• اعتياد به خواب
• اعتياد به *** گرافي
• اعتياد به خريد
• اعتياد به بازي‌هاي رايانه‌اي
• اعتياد به اينترنت

شايع ترين اعتياد هاي رفتاري

برخي از اعتياد هاي رفتاري شيوع بيشتري ميان افراد دارند. اين موضوع به دلايل زيادي اتفاق مي‌افتد. اما به لطف زندگي سريع و پرمخاطره امروزي، برخي از الگوهاي رفتاري كه افراد به آنها وابستگي دارند؛ شامل اعتياد به غذاخوردن، بازي هاي كامپيتري و اينترنت است. اعتياد به غذا خوردن جزو اختلالات خوردن محسوب نمي‌شود. از طرفي سن اعتياد به بازي هاي كامپيوتري و همچنين اينترنت، بسيار پايين است. همين موضوع افراد را در معرض مشكلات زيادي مانند چاقي و كم تحركي، بروز بيماري هاي رواني و حتي اختلال در زندگي شخصي و حرفه اي، قرار مي‌دهد. افراد بهتر است نشانه هاي اين وابستگي ها را شناسايي كرده و براي درمان اقدام كنند.

نشانه هاي اعتياد رفتاري

هنگامي‌كه از اعتياد رفتاري صحبت مي‌كنيم بايد بتوانيم بين رفتار نرمال، رفتار مشكل‌آفرين و آنچه به آن اعتياد رفتاري گفته مي‌شود تمايز قائل شويم. رفتارهاي مشكل‌آفرين اگرچه عادت‌هاي مخربي هستند كه آسيب‌هايي را به زندگي فرد و حتي اطرافيان او وارد مي‌كنند بااين‌حال شدت آن‌ها هنوز به‌اندازه اعتياد رفتاري نرسيده است و رفتارهاي سالم نيز هيچ‌يك از نشانه‌هاي رفتار مشكل‌آفرين و اعتياد رفتاري را نشان نمي‌دهند.

به همين خاطر ما در اين قسمت راجع به نشانه‌هاي اعتياد رفتاري صحبت خواهيم كرد. درصورتي‌كه اين نشانه‌ها را در خود يا هر فرد ديگري مي‌بينيد بهتر است هرچه سريع‌تر و پيش از جدي‌تر شدن بيماري براي درمان به يك متخصص روانشناسي مراجعه كنيد.

• فرد به‌صورت ناگهاني ميل شديدي براي انجام رفتار خاصي پيدا خواهد كرد و توانايي مقابله در برابر آن را نخواهد داشت. پس از انجام رفتار نيز ممكن است وي احساس ناراحتي و عذاب وجدان از تسليم شدن در برابر تكانه را تجربه كند.
• فرد زمان زيادي از روز را صرف انجام رفتاري خاص يا فكر كردن به آن، برنامه‌ريزي براي انجام و يا رها شدن از آثار منفي انجام آن كرده و به همين خاطر ميزان بهره‌وري وي در ساير زمينه‌ها كاهش پيدا خواهد كرد.
• فرد براي داشتن احساس معمول يا به‌عنوان راهي براي كنار آمدن با هيجانات و مسائل مختلف به اين رفتار وابسته است
• علي‌رغم مشكلات جسمي، روحي يا حتي آسيب‌هاي اجتماعي پيش‌آمده از اين رفتار، فرد آن را ادامه خواهد داد.
• فرد علي‌رغم تمايلي كه به ترك اين رفتار دارد توانايي متوقف كردن آن را نخواهد داشت
• تلاش براي عادي نشان دادن وضعيت و انكار مشكلاتي كه پيش‌آمده است.

چرا بايد به اعتيادهاي رفتاري توجه كرد؟

با توجه به اينكه اعتيادهاي رفتاري به‌صورت استفاده از مواد مخدر نيستند بسياري از افراد آن‌ها را به‌عنوان اعتياد حساب نمي‌كنند. علاوه بر اين برخي از انواع اعتياد رفتاري ويژگي‌هاي مثبتي مثل كار يا ورزش را در برمي‌گيرد و به همين خاطر شايد كمتر كسي به آن‌ها به چشم بيماري نگاه كند.

بااين‌حال اين رفتارها حجم زيادي از ساعات روزانه فرد را به خود اختصاص مي‌دهند و به همين خاطر باعث كاهش بهره‌وري فرد در ساير زمينه‌ها مي‌شوند؛ به من همين خاطر نياز به توجه ويژه دارند. علاوه بر اين آنچه مهم مي‌باشد اين است كه فرد اين رفتارها را به ميل خود و با يك هدف منطقي انجام نمي‌دهد. اعتيادهاي رفتاري كه به آن‌ها اختلال در كنترل تكانه نيز گفته مي‌شود و به‌نوعي فرد را مجبور مي‌كنند كه برخي رفتارها را انجام دهد.

در كنار آنچه گفته شد مي‌بايست به اين موضوع نيز توجه داشته باشيد كه برخي از انواع اعتيادهاي رفتاري مانند اعتياد به قمار، خريد يا اينترنت مشكلاتي را در زندگي و سلامت فرد و حتي اطرافيان وي ايجاد خواهد كرد. اعتياد به قمار مي‌تواند باعث شود كه فرد دارايي خود و خانواده را در اين راه از دست بدهد و يا اعتياد به اينترنت مي‌تواند مشكلات بسياري را در سلامت جسمي و به‌ويژه مغز فرد به همراه داشته باشد.

به همين خاطر مي‌بايست براي بهبود شرايط اقدامات جدي صورت بگيرد. به خاطر داشته باشيد كه اين بيماري هرگز به‌خودي‌خود بهبود پيدا نخواهد كرد و درصورت بي‌توجهي ممكن است اوضاع وخامت بيشتري پيدا كند.

راه هاي غلبه بر اعتياد رفتاري

اقدامات درماني متفاوتي براي درمان اعتيادهاي رفتاري وجود دارد كه با توجه به شرايط فرد و وضعيت بيماري مي‌توان از آن‌ها استفاده كرد. يكي از رايج‌ترين و موثرترين درمان‌هايي كه براي اعتياد رفتاري يا اختلال كنترل تكانه وجود دارد را در ادامه شرح داده‌ايم. 

📌روان‌درماني

اصلي‌ترين و مهم‌ترين بخش از درمان اعتياد رفتاري جلسات مشاوره فردي هستند كه در طي آن‌ها شرايط بيمار به‌دقت موردبررسي قرارگرفته و با توجه به آن براي درمان برنامه‌ريزي مي‌شود. معمولاً افرادي كه با اين اختلال درگير هستند در شرايطي كه مي‌بايست در مقابل وسوسه به انجام رفتار موردنظر مقاومت كنند با مشكلاتي همچون تحريك‌پذيري و احساس گم گشتي يا مشكلات ديگري مواجه مي‌شوند. درمانگران در اين شرايط نكاتي را در ارتباط با كنترل هيجاني و روش‌هايي براي سازگاري بهتر و اساسي‌تر با شرايط به فرد آموزش مي‌دهند.

از ديگر اقداماتي كه مي‌توان در جلسات فردي از آن‌ها استفاده كرد اين است كه به فرد كمك شود تا با شناسايي دقيق موقعيت‌ها، مشخص كند در چه شرايطي تمايل وي به انجام رفتار موردنظر افزايش پيدا مي‌كند و سپس راهكارهايي براي بهبود اين شرايط برنامه‌ريزي خواهد شد.

براي مثال ممكن است تنهايي، اضطراب، شنيدن نام رفتار موردنظر يا مشاهده آن در تلويزيون ازجمله نشانه‌هايي باشند كه فرد را به انجام رفتار تحريك مي‌كنند. سپس درمانگر به بيمار كمك خواهد كرد كه چطور در اين شرايط توانايي‌ها و اميال خود را كنترل كرده و در مقابل خواسته‌هاي خود تسليم نشود. بررسي افكار بيمار و تلاش براي بهبود ريشه اين بيماري نيز ازجمله اقداماتي است كه مي‌بايست موردتوجه قرار بگيرد.

سخن پاياني

معمولا تا صحبت از اعتياد مي‌شوند؛ افراد موادمخدر را به ياد مي‌آورند. اما وابستگي به انجام يك رفتار به صورت بيمارگونه  نيز اعتياد رفتاري تلقي شده و تاثيرات رواني آن نيز مشابه اعتياد به مواد مخدر است. حتي گاهي اين اعتيادها عوارض جسماني نيز ايجاد مي‌كنند. به همين دليل بهتر است افراد نشانه هاي اين نوع از اعتياد را در خود و اطرافيان شناسايي كرده و براي درمان اقدام كنند. درمان اعتيادهاي رفتاري به كمك متخصصين امكانپذير بوده و نياز به همكاري و انگيزه فرد دارد.

براي دريافت مشاوره در زمينه اعتياد رفتاري مي توانيد در هر زمان از روز براي مشاوره ترك اعتياد تلفني با برترين متخصصان در مركز مشاوره روانشناسي ذهن نو از طريق شماره 02191002360 و يا از طريق تلفن هاي ثابت منزل با شماره 9099070354 تماس بگيريد.

سوالات متداول