بازگشت به اعتياد به دليل لغزش پس از ترك كردن و وسوسه براي استفاده دوباره از مواد مخدر صورت مي‌گيرد. استفاده مجدد از مواد مخدر پس از ترك كردن، حتي در افرادي كه بدون اجبار و با خواست خودشان ترك كرده‌اند نيز ديده مي‌شود. ترك مكرر مواد مخدر و روي آوردن دوباره به استفاده از آن، باعث مي‌شود كه نظم يك خانواده بهم بريزد و علاوه بر خود فرد، خانواده‌اش نيز دلسرد شوند.

موضوع قابل تامل اين است كه بازگشت به اعتياد پايان درمان نيست و در واقع عود مكرر بيماري بخشي از روند درمان اعتياد مي‌باشد. در اين راه خانواده فرد بايد همواره او را براي ماندن در مسير بهبودي و سلامتي حمايت كنند. در ادامه علل بازگشت به اعتياد و راه‌هاي پيشگيري از مصرف دوياره مواد مخدر را بررسي كرده‌ايم.

براي دريافت مشاوره در زمينه بازگشت به اعتياد مي‌توانيد در هر ساعت از روز براي مشاوره تلفني از طريق شماره 02191002360 و يا از طريق تلفن ثابت با شماره 9099070354 جهت ارتباط با برترين متخصصان در مركز مشاوره روانشناسي ذهن نو تماس حاصل نماييد.

منبع: بازگشت به اعتياد

بازگشت به اعتياد

طبيعي است كه افراد پس از گذشت مدت كوتاهي از دوران ترك خود، بازگشت به اعتياد را تجربه كنند. اعتياد تاثيرات جبران ناپذيري داشته و با تغييراتي كه بر مغز اعمال مي‌كند؛ همواره امكان ميل به بازگشت وجود دارد. اما اين حالت، با بروز نشانه هايي همراه است كه اطرافيان مي‌توانند آنها را شناسايي كرده و از اين موضوع جلوگيري كنند. عوامل زيادي در اين زمينه موثر هستند. افراد بايد فرايند ترك اعتياد خود را به طور كامل به پايان رسانده و براي عدم بازگشت مجدد به سوي اعتياد، اقداماتي انجام دهند.

نقش خانواده در بازگشت به اعتياد

اولين پيامد بازگشت به اعتياد اين است كه اطرافيان را نسبت به ترك مواد مخدر توسط فرد معتاد، دلسرد و نااميد مي‌كند. نااميدي پس از بازگشت به اعتياد مي‌تواند نظم خانواده و روند درمان را بهم بريزد.

بسياري از خانواده‌ها كه با مشكل اعتياد مواجه هستند و يكي از آن‌ها در حال گذراندن روند درمان و ترك اعتياد است، با بازگشت مجدد فرد به اعتياد گمان مي‌كنند كه روند درمان به پايان رسيده است؛ در حالي كه بازگشت به اعتياد نيز بخشي از روند درمان و ترك اعتياد است. خانواده فرد معتاد بايد اطلاعات كافي از مراحل درمان فرد داشته باشند و حتي با بازگشت او به سوي اعتياد نيز به او كمك كنند تا در مسير درمان و سلامت باقي بماند.

بنابراين نقش خانواده در كوتاه شدن طول درمان و همينطور بهبود شخص بسيار پررنگ است و بايد در تمامي مدت ترك اعتياد فرد، رفتارهاي كنترل شده‌اي داشته باشند و به اين صورت از بيمار حمايت كنند. حتي بعد از درمان سم زدايي مواد مخدر نيز، مراقبت خانواده ميزان بازگشت به اعتياد را كاهش مي‌دهد. 

بازگشت به اعتياد | تاثير مواد مخدر بر روي مغز

به طوري كلي اعتياد يك بيماري قابل بازگشت است. شايد درك اين موضوع كه چگونه يك فرد مي‌تواند پس از سم زدايي بدن از مواد مخدر، با بازگشت به اعتياد به صورت مجدد، زندگي خود و خانواده‌اش را نابود كند؛ براي كسي كه اعتياد را تجربه نكرده، سخت باشد. اما واقعيت اين است كه مصرف مواد مخدر و بازگشت اعتياد داراي تاثيرات بسياري بر روي ذهن و مغز افراد است و گاها از كنترل آن‌ها خارج مي‌باشد.

تاثير مواد مخدر بر روي سيستم عصبي فرد است و عملكرد مغز را مختل مي‌كند. در واقع مغز به دليل اينكه مواد مخدر به نورون‌هاي شيميايي شباهت دارد، فريب مي‌خورد و گردش طبيعي آن‌ها در مغز دچار مشكل مي‌شود.

به مرور و با افزايش دوره مصرف، براي بدست آوردن احساس نشاط و خوشي، مغز فرمان دريافت مواد مخدر بيشتري را مي‌دهد. با مصرف مواد مخدر و افزايش سطح دوپامين و ايجاد لذت بيشتر، حتي اهميت بقا نيز براي معتاد كم رنگ مي‌شود.

درك اين موضوع براي انسان‌هاي سالم مشكل است ولي درواقع مواد جايگزين بسياري از موارد از جمله غريزه بقا مي‌شود. حتي اعتياد بر تمامي جنبه‌هاي رفتاري شخص تاثير خود را مي‌گذارد و قوه قضاوت، يادگيري، توجه و تمركز و حافظه او را نيز تحت تاثير قرار مي‌دهد.

به همين دليل افراد معتاد توانايي درك و شناسايي مشكلات و همينطور ارائه راهكاري براي حل آن را ندارند. 

تمامي اين دلايل سبب مي‌شود، كسي كه سابقه اعتياد دارد و يا در حال مصرف مواد مخدر است، ترسي از نابودي به دليل مصرف مواد نداشته باشد و حتي در طول و يا پس از درمان نيز به مصرف دوباره آن فكر كند.

مراحل بازگشت به اعتياد

اعتياد بيماري غير قابل درماني نيست اما ممكن است برخي از افراد به دلايل مختلفي پس از درمان جسماني، دوباره به استفاده از مواد مخدر روي بياورند.

همانطور كه اشاره كرديم بازگشت به اعتياد مي‌تواند باعث نااميدي اطرافيان شود و فردي كه دوباره به اعتياد بازگشته را سرزنش كنند. موضوعي كه تمامي كساني كه با بيمار معتاد و در حال درمان در ارتباط هستند، بايد به آن توجه كنند اين است كه اعتياد قابل درمان اما در عين حال قابل بازگشت مي‌باشد.

مطابق آماري كه در اختيار داريم 40 تا 60 درصد معتادان پس از درمان شدن، مجدد رو به مصرف دوباره مواد مي‌آورند. بازگشت به اعتياد در سه مرحله عاطفي، رواني و فيزيكي انجام مي‌شود كه اطلاع از آن‌ها مي‌تواند از لغزش هاي احتمالي جلوگيري كند.

📌مرحله اول : بازگشت عاطفي

مرحله اول از بازگشت به اعتياد، بازگشت عاطفي است. قبل از كامل شدن طول درمان و پيش از شروع دوره نقاهت بيمار داراي برخي علائم به شرح زير است:

• احساس اضطراب
• خشم و عصبانيت
• بي‌ قراري
• كاهش اشتها
• كم شدن خواب
•  و …

تمامي اين علائم ترك اعتياد در كنار هم، سبب مي‌شود كه فرد كنترل هيجانات منفي خود را از دست بدهد و در نهايت دوباره به سمت مصرف مواد مخدر بازگردد.

كساني كه با بيمار در حال ترك اعتياد مواجه هستند، مي‌توانند با افزايش ميزان آگاهي خود در مورد نشانه‌هاي عود عاطفي بازگشت به اعتياد، از ورود بيمار به اين مرحله جلوگيري كنند. در اين مرحله روانشناس نيز مي‌تواند تاثير بسيار خوبي بر روي روند درمان بيمار داشته باشد، چراكه با شناسايي علت گرايش به مواد مخدر و برطرف كردن آن توسط درمانگر، مي‌توان براي هميشه مشكل اعتياد را در فرد از بين برد.

📌مرحله دوم : بازگشت رواني

مرحله دوم بازگشت به اعتياد، بازگشت رواني است. در اين مرحله بيمار بر سر دوراهي بزرگي قرار مي‌گيرد. افكاري كه در ذهن او است بسيار بهم ريخته و نامنظم هستند؛ بخشي از آن‌ها او را به استفاده دوباره از مواد مخدر ترغيب مي‌كنند و بخشي ديگر نيز از او مي‌خواهند تا در مسير درمان و سلامتي بماند.

بهتر است كسي كه در مرحله دوم بازگشت به اعتياد قرار دارد، از قرار گرفتن در كنار عوامل محرك همچون دوستان و كساني كه به فرد مواد مي‌رساندند، پرهيز كند. عوامل محرك مي‌تواند وسوسه استفاده دوباره از مواد مخدر را تشديد كند.

📌مرحله سوم : عود فيزيكي

مرحله سوم بازگشت به اعتياد، عود فيزيكي است. در صورتي كه پس از عود رواني مداخله‌اي توسط اطرافيان انجام نشود، فرد در نهايت به دليل وسوسه‌هاي استفاده مجدد از مواد مخدر دوباره به اعتياد باز مي‌گردد.

حتي كسي كه در روند درمان يك بار وسوسه شده و شروع به مصرف مواد مخدر كند، تمام طول درمان را با شكست مواجه مي‌كند. در اين حالت حتي احتمال دارد بيمار معتاد با دوز مصرفي بالاتري نسبت به گذشته به اعتياد بازگردد (اين همان زماني است كه احتمال اوردوز وجود دارد).

نشانه هاي بازگشت به اعتياد

همانطور كه گفته شد؛ بازگشت به اعتياد با علائمي همراه است كه قابل شناسايي هستند. وقتي فرايند ترك و همچنين دوران ترك هنوز به پايان نرسيده است؛ بروز اين نشانه ها طبيعي است. اما به طور كلي شناسايي آنها بهترين روش براي جلوگيري از بروز مجدد اعتياد است. در اين قسمت به توضيح برخي از اين نشانه ها مي‌پردازيم.

🔶تغيير در افكار و رفتار فرد

يكي از شايع ترين نشانه هاي بازگشت به اعتياد؛ تغيير در افكار و رفتارهاي فرد است. افراد به صورت مجدد شروع به خيالپردازي در اين مورد كرده و حتي گاهي اين افكار به صورت خودكار به سراغ فرد مي‌آيند. چنين فردي احتمالا دلتنگ لذت ناشي از مصرف مواد شده و از گذشته به خوبي ياد مي‌كند. در واقع او تمام مشكلات آن دوران را فراموش كرده و رفتار او به صورت ناگهاني تغيير مي‌كند. در اين شرايط فرد بي قرار و بهانه گير شده و به دنبال راهي براي شروع مصرف است.

🔶پيدا كردن افراد معتاد به صورت مجدد و معاشرت با آنها

يكي ديگر از نشانه هاي بازگشت به اعتياد، معاشرت با افراد معتاد به صورت مجدد است. اين رفتار بسيار پرخطر بوده و افراد را در معرض مصرف مجدد قرار مي‌دهد. ترك اعتياد تنها با مصرف نكردن مواد ميسر نيست و فرد بايد به طور كامل از هرچيزي كه براي او تداعي كننده اعتياد است؛ دوري كند. بهتر است بعد از ترك فرد ديگر با دوستان معتادش، معاشرت نكرده و از آنها دوري كند.

🔶وسوسه شدن

يكي از نشانه هاي وسوسه شدن براي بازگشت به اعتياد، صحبت كردن به صورت مداوم در مورد توانايي در ترك اعتياد و كنار گذاشتن مواد است. بهتر است اطرافيان در اين مورد بسيار دقت كرده و افكار فرد را از اين موضوع منحرف كنند. گاهي فرد براي پنهان كردن اين موضوع كه دوباره براي مصرف وسوسه شده است؛ در مورد خود و توانايي در ترك اعتياد صحبت مي‌كنند. از نظر او شايد مصرف دوباره به صورت تفريحي مشكلي نداشته باشد. اما بايد در اين مورد به او هشدار داده و او را از اينكار منصرف كنيد.

محرك بازگشت به اعتياد

يكي از اصلي ترين محرك ها براي بازگشت به اعتياد، افسردگي است. افرادي كه مبتلا به افسردگي و يا به طور كلي انواع بيماري هاي روان هستند؛ بيشتر احتمال دارد كه ميل به مصرف دوباره داشته باشند. از طرفي يكي از عوارض ترك اعتياد حتي به روش هاي اصولي افسردگي است. به همين دليل تجربه برخي از احساسات منفي بعد از ترك، اجتناب پذير هستند. افراد بهتر است نشانه هاي افسردگي در اين دوران را جدي گرفته و همچنين براي درمان آن از يك درمانگر كمك بگيرند.

مراقبت هاي بعد از ترك جهت جلوگيري از بازگشت به اعتياد

اعتياد باعث مي‌شود زندگي بيمار و خانواده‌اش تحت تاثير قرار گيرد. حتي كساني كه اعتياد خود را كنار مي‌گذارند، بايد مهارت‌هاي جلوگيري از بازگشت اعتياد را بياموزند، چراكه ترك اعتياد شامل دوره سم زدايي جسمي و مراقبت‌هاي بعد از آن است. 

در ادامه اين مطلب به مراقبت‌هايي كه باعث جلوگيري از بازگشت به اعتياد مي‌شود، اشاره كرده‌ايم:

• خواب كافي
• رژيم غذايي متعادل با شكر تصفيه شده كم، سرشار از پروتئين و كربوهيدرات‌هاي پيچيده
• ورزش منظم
• كنترل استرس با ورزش هايي همچون يوگا
• اجتناب از مصرف كافئين
• شركت در جلسات درمان و مشاوره
• مصرف منظم داروهاي تجويز شده توسط پزشك
• انجام ارزيابي پزشكي و رواني كامل
• دوري از عوامل محرك شامل افراد، مكان و …
• گذراندن وقت با افراد سالم و مثبت
• پر كردن اوقات فراغت و زمان هاي خود با كارهاي مفيد
•  و …

كلام آخر

اعتياد يك بيماري جسمي و رواني است و با توجه به روش‌هاي درماني كه در حال حاضر وجود دارد، قابل درمان مي‌باشد؛ اما كسي كه اعتياد دارد نيز خودش بايد توانايي مديريت مسير درمان را داشته باشد.

زماني كه خود فرد معتاد به دنبال راهي براي ترك اعتياد است، آنچه كه اهميت دارد اين است كه ديگر افراد خانواده شامل همسر، فرزندان و حتي دوستان و آشنايان، او را از تمامي جنبه‌ها حمايت كنند. حمايت عزيزان باعث مي‌شود بيمار انگيزه بيشتري براي ترك اعتياد داشته باشد.

حتي طول درمان نيز داراي مراحلي است كه ممكن است فرد را وادار به استفاده دوباره از مواد مخدر كند. واكنش ديگران تا حد زيادي مي‌تواند تعيين كننده مسير بيمار باشد.

توصيه مي‌شود كه در تمامي طول درمان سعي كنيد با مشاور در ارتباط باشيد. حتي اگر به عنوان يك فرد سالم در ارتباط با يك فرد معتاد هستيد، مي‌توانيد براي افزايش آگاهي خود پيرامون نحوه رفتار با معتاد و كمك به او براي درمان، با درمانگر صحبت كنيد. گاهي علت بازگشت به اعتياد عواملي مثل استرس و يا افسردگي است كه در اين زمينه يك متخصص و روانشناس مي‌تواند آن‌ها را شناسايي و برطرف كند. 

براي دريافت مشاوره در زمينه بازگشت به اعتياد مي‌توانيد در هر ساعت از روز براي مشاوره تلفني از طريق شماره 02191002360 و يا از طريق تلفن ثابت با شماره 9099070354 جهت ارتباط با برترين متخصصان در مركز مشاوره روانشناسي ذهن نو تماس حاصل نماييد.

منبع: بازگشت به اعتياد