خودكارآمدي يكي از مولفه هاي اساسي روانشناسي محسوب مي‌شود كه دانشمندان زيادي نيز ر اين باره نظريه پردازي كرده اند. حتما اين مساله ذهن شما را نيز درگير كرده است كه سعي كنيد اعتماد به نفس تان را تقويت كنيد ولي بعضا نتيجه ي مطلوب تان را كسب نكرده ايد. يكي از دلايل عدم موفقيت افراد در زمينه افزايش اعتماد به نفس، توجه نكردن به احساس خودكارآمدي مي باشد.

در واقع خودكارآمدي مي تواند حلقه ي گمشده ي افزايش رضايت مندي و افزايش اعتماد به نفس شما باشد. در اين مقاله تلاش شده ضمن ايجاد تصويري روشن از خودكارآمدي به تكنيك هاي افزايش اين مولفه ي مهم زندگي پرداخته شود .

منبع: خودكارآمدي چيست | مولفه ها و افزايش خودكارامدي

تعريف خودكارآمدي

اگر بخواهيم خودكارآمدي را تعريف كنيم بايد بگوييم خودكارآمدي همان برداشتي است كه فرد درباره ي اعمال و افكار خود دارد. يعني آيا نگاه فرد نسبت به توانايي هاي خودش مثبت است يا منفي؟ مثلا اگر كار جديدي به او پيشنهاد شود آيا پيش بيني مي كند كه مي تواند از پس كار بربيايد يا خير؟ آيا تصور مي كند كه توانايي لازم و اعتماد به نفس لازم براي انجام كار را دارد؟

طبق تعريفي كه بندورا، يكي از بنيان گذاران انسان گرايي، از خودكارآمدي ارائه مي دهد خودكارآمدي شاخصي است كه نشان مي دهد شما چه مقدار به توانايي هايتان باور داريد و اين باور چه مقدار بر رويكرد و عملكردتان در زندگي اثر مي گذارد.

چرا خودكارآمدي مهم است؟

امروزه و در عصر ارتباطات داشتن مهارت هاي اجتماعي و ارتباطات كلامي مولفه مهمي در موفقيت شما تلقي مي شود و جالب است بدانيد ريشه ي اصلي اين دو مولفه احساس خودكارآمدي شماست! در نتيجه تقويت خودكارآمدي به شكل مستقيم بر موفقيت شغلي، تحصيلي و عاطفي شما اثر مي گذارد.

اگر شما به توانايي هاي خود باور داشته باشيد بهتر با چالش هاي زندگي تان رو به رو مي‌شويد و مديريت سازنده تري در برابر رويداد هاي زندگي از خود نشان خواهيد داد. بنابراين خودكار آمدي در شكست و يا موفقيت شما در سراسر زندگي اثرگذار است.

طبق تحقيقات، خودكارآمدي با سلامت روان و قدرت سازگاري رابطه ي مستقيم دارد و با تقويت اين عامل احتمال موفقيت هاي تحصيلي، شغلي، سياسي و اجتماعي شما افزايش مي يابد. برخي از تاثيرات اين مولفه بر زندگي، شامل موارد زير مي‌شود.

• داشتن ديدي متفاوت نسبت به مسائل و مشكلات
• احساس تعهدو وظيفه شناسي در برابر علاقه مندي و فعاليت ها
• عدم دلسردي در برابر شكست هاي كوچك و بزرگ

فاكتور هاي موثر بر شكل گيري خودكارآمدي

از آنجايي كه تاثير خودكارآمدي بر جنبه هاي بهزيستي ما بسيار مشهود است، روان شناسان سعي مي كنند از طريق تقويت عوامل موثر بر احساس خودكارآمدي به مراجعان كمك كنند تا به شكل سازنده تري از چالش ها و پيچيدگي هاي زندگي خود عبور كنند. در ادامه به چند فاكتور مهم در مولفه ي خودكارآمدي مي پردازيم.

🔸تجارب موفقيت آميز شما

موفقيت به طور مستقيم بر نوع قضاوت ما در مورد توانايي هايمان تأثير مي گذارد. موفق شدن در يك فعاليت علاوه بر افزايش اعتماد به نفس، انگيزه ما در رسيدن به اهداف مشابه را افزايش مي دهد. دستاورد ما بعد از يك تجربه ي موفقيت آميز حس تسلط است كه دقيقا مقابل احساس شكست قرار دارد. احساس شكست دشمن خودكارآمدي شماست و شما را در شك و ترديد نسبت به خودتان قرار مي دهد و اين مساله مي تواند در دراز مدت باعث ابتلا به افسردگي شود.

ايجاد احساس خودكارآمدي نيازمند انعطاف پذيري براي مديريت توانايي هاي شماست. افرادي كه پس از غلبه بر موانع موفق مي شوند، به شكل مشهودي داراي حس كارآمدي خودباوري قوي تري مي باشند.

🔸مشاهده عملكرد ديگران

حتما براي شما هم پيش آمده است كه سر انجام فعاليتي انگيزه ي خودتان را به كمك اين فكر تامين كرده ايد كه وقتي ديگران از پس انجام اين كار بر آمدند، چرا من از پسش بر نيايم؟ در واقع دومين منبع خودكارآمدي از عملكرد ديگران، به خصوص افرادي كه عادت داريم خودمان را با آنها مقايسه كنيم، ناشي ميشود. البته بايد توجه شود اين مقايسه به معناي سرزنش كردن خودمان نيست صرفا مفهومي براي در نظر گرفتن قابليت هاي نهفته ي ماست.

🔸هدف ها و الگو هاي شما در زندگي

ما انسان ها معمولا افرادي را به عنوان الگو انتخاب مي كنيم كه دوست داريم شبيه شان شويم، آنها را تحسين مي كنيم و قواعد و اصول آنها را در زندگي مان پياده مي كنيم. در واقع الگوهاي زندگي مان نقش حياتي در ايجاد خودكارآمدي دارند. پس بايد در انتخاب اين الگوها و اهداف دقت نظر لازم را به خرج داد تا از اين طريق به شكل غير مستقيم بر خودكارآمدي اثر مطلوبي گذاشت. 

انواع خودكارآمدي

انواع خودكارآمدي عبارت اند از عاطفي، خلاق و اجتماعي. خودكارآمدي عاطفي يعني درك ما از توانايي مان در  شناخت، مديريت و كنترل احساسات منفي و مثبت مان. نوع خلاق يعني درك ما از توانايي مان براي حل مسائل به شكلي خلاقانه.

به عبارت ديگر باور ما نسبت به اينكه چه مقدار مي توانيم چالش هاي زندگي مان را متفاوت از مسيري كه ديگران براي حل آنها استفاده مي كنند حل كنيم. و در ادامه بخش اجتماعي، نيز به معناي برداشت ما از مهارت هايمان براي برقراري تعاملات اجتماعي و ارتباط با ديگران است.

راهكارهاي افزايش خودكارآمدي

با اينكه احساس خودكارآمدي ويژگي تقريبا فطري محسوب مي‌شود؛ اما با روش هايي مي‌توان آن را تقويت كرد. افزايش اين خصوصيت و استفاده از آن، تاثير زيادي در بخش هاي مختلف زندگي شخصي و اجتماعي ما خواهد داشت. به همين دليل مي‌توان با انجام تمريناتي آن را بهبود بخشيد.

⭕كارهاي چالش برانگيز و نسبتا دشوار انجام دهيد

زماني كه در حال هدف گذاري هستيد نبايد به سراغ كار هايي برويد كه خيلي ساده و پيش پا افتاده باشند كه احساس كنيد كار خاصي انجام نداده ايد و همين طور نبايد به سراغ كارهاي خيلي دشوار برويد كه از توانايي هاي شما به دور باشند و حس ياس و نااميدي نسبت به خودتان در شما ايجاد كنند. يك كار چالش برانگيز، خودكارآمدي پايين را مجدداً تقويت مي كند. توصيه مي شود در برنامه ريزي هاي خود اهدافي را تدوين كنيد كه مقداري شما را به چالش بكشند.

⭕علايق تان را دنبال كنيد

علاقه اصلي تان را پيدا كنيد. در مورد آن كتاب بخوانيد و اگر لازم است از افراد ماهر در آن زمينه پرس و جو كنيد و آن را به خوبي بياموزيد. انجام كاري كه به آن عشق مي ورزيد و در آن خوب هستيد مي تواند مثل داروي مسكن اوضاع خودكارآمدي تان را بهبود بخشد.

⭕به خودتان بازخوردهاي متمركز و مثبت دهيد

به خودتان تشويقي مداوم و خاص بدهيد مانند:من مي توانم اين كار را انجام دهم. متعهد شويد تمام كاري كه براي رسيدن به اهدافتان لازم است انجام مي دهيد. تشويق كردن خودتان در صورت كه واقع بينانه باشد بسيار موثر است. وقتي به دستاوردي ارزشمند مي‌رسيد از تمجيد و تحسين استفاده كنيد ولي از هذيان گويي اجتناب كنيد.

زيرا اگه اين تشويق ها دروغ باشند اثر خود را از دست مي دهند. فراموش نكنيد شما بايد عملكرد گذشته ي خود را با عملكرد كنوني تان مقايسه كنيد نه با عملكرد ديگران در آن زمينه. زيرا مقايسه ي شديد خودتان با ديگران مي تواند منجر به سرزنش و از دست دادن انگيزه و همچنين تخريب خودكارآمدي گردد.

⭕موفقيت هاي ديگران را تشويق كنيد

تشويق تلاش ديگران مي تواند به طور غيرمستقيم باعث افزايش احساس خودكارآمدي شما شود زيرا رفتار شما با ديگران آينه ي تمام قد رفتار شما با خودتان است، تشويق ديگران به خاطر دستاوردهايشان باعث ميشود دستاورد ها و موفقيت هاي ديگران و خودتان را تصادفي نبينيد و انگيزه ي بيشتري براي ادامه ي مسير داشته باشيد.

 نردبان موفقيت

احساسات مثبت مانند خودمختاري، عشق، و حمايت از خانواده، آموزش و تشويق به عنوان عواملي تسهيل كننده براي رسيدن به خودكارآمدي عمل مي كنند. فردي كه خودكارآمدي بالايي دارد به احتمال بيشتري بعد از موفقيت احساس اعتماد به نفس مي كند، شكست ها را فرصتي براي تلاش مجدد مي بيند وبه اين سادگي ها نااميد و تسليم نمي شود و با كسب مهارت‌هاي جديد، و تجربيات جديد در راستاي افزايش احساس خودكارآمدي خود گام بر مي دارد.

سخن پاياني

وجود موقعيت هاي چالش برانگيز و همچنين لحظات خوب در زندگي نشان دهنده يكسان نبوده اوضاع در زمان هاي مختلف است. خودكارآمدي به افراد كمك خواهد كرد كه از پس اين لحظات برآمده و به راحتي نااميد و دلسرد نشوند.پ

همچنين به افراد كمك مي‌كند تا در راه رسيدن به اهداف شان، تلاش بيشتري كنند. اعتماد به توانايي هاي خود و استفاده صحيح از آنها، از جنبه هاي مهم اين موضوع محسوب مي‌شود كه افراد مي‌توانند با روش هاي مختلفي آن را تقويت نمايند. كمك گرفتن از روانشناس نيز در اين مسير بسيار موثر است.

براي دريافت مشاوره در زمينه خودكارآمدي مي‌توانيد در هر ساعت از روز براي مشاوره شغلي از طريق شماره 02191002360 و يا از طريق تلفن ثابت با شماره 9099070354 جهت ارتباط با برترين متخصصان در مركز مشاوره روانشناسي ذهن نو تماس حاصل نماييد. 

منبع: خودكارآمدي چيست | مولفه ها و افزايش خودكارامدي