اختلال شخصيت وابسته يكي از انواع اختلالات شخصيت دسته C است. اين افراد وابستگي بسيار زيادي به اطرافيان خود دارند و در صورت عدم وجود حامي، بسيار ناتوان شده و اضطراب شديدي به سراغشان مي‌آيد. در واقع فرد مبتلا از طريق اين وابستگي عميق، نياز روحي و رواني خود را برطرف مي‌سازد. اين افراد معمولا هم خودشان و هم اطرافيان را به شدت آزرده مي‌كنند؛ به همين دليل لزوم پيگيري و درمان افزايش مي‌يابد. با آگاهي از نشانه‌هاي اختلال شخصيت وابسته و روش‌ درمان آن مي‌توانيد هرچه سريع‌ترين اين اختلال را در خود يا اطرافيان‌تان شناسايي كرده و گامي براي درمان برداريد.

منبع: شخصيت وابسته | ويژگي هاي اختلال شخصيت وابسته

اختلال شخصيت وابسته

اختلال شخصيت وابسته يكي از انواع اختلالات شخصيت دسته C است. اين اختلال شخصيت در رفتار فرد تأثير مي‌گذارد به گونه‌اي كه او در رفتار خود استقلال ندارد و خود را به شدت وابسته به ديگران مي‌داند تا ديگران نيازهاي او را چه روحي و چه جسمي تكميل كنند. در واقع اين افراد خودشان براي برآوردن نيازهاي خود كاري انجام نمي‌دهند و هميشه خود را محتاج ديگران مي‌بينند. هر كاري كه ديگران مي‌گويند انجام مي‌دهد حتي اگر نادرست باشد. اين افراد از تنهايي و جدا بودن از ديگران مي‌ترسند و همواره تلاش مي‌كنند ديگران را راضي نگه دارند حتي به بهاي ناراضي بودن خودشان تخت كنترل ديگران هستند.

شيوع اختلال ‌شخصيت‌ وابسته 

اين اختلال 5 درصد از كل اختلالات شخصيتي را شامل مي‌شود و اين ميزان شيوع در بين خانم‌ها، فرزند آخر خانواده و كساني كه در زمان كودكي‌شان بيماري جسمي داشتند، بيشتر اتفاق مي‌افتد. افراد مبتلا به اختلال شخصيت وابسته، خود را به شدت ضعيف و وابسته به ديگران مي‌پندارند حتي اگر در واقعيت چنين نباشد. 

علل بروز اختلال شخصيت وابسته

به طور قطعي نمي‌توان علت مشخصي براي بروز اختلال شخصيت وابسته ميان افراد در نظر گرفت. اما قطعا تركيبي از عوامل ژنتيكي و محيطي در آن موثر خواهد بود. به طوركلي در شكل گيري اختلالات شخصيتي، تجربيات خاص افراد بسيار موثر هستند. برخي از دلايل ايجاد كننده اين اختلال شامل موارد زير مي‌شوند.

🔴سابقه خانوادگي

قطعا ابتلاي يكي از اعضاي خانواده به اختلال شخصيت وابسته، احتمال ابتلاي نسلهاي بعدي و يا ديگر اعضا را بيشتر خواهد كرد. اينكه اين موضوع مربوط به ژنتيك افراد مي‌شود؛ هنوز قطعي نيست. اما به طور كلي مشاهده رفتارهاي اطرافيان و يا تاثيرپذيري از آنها باعث بروز اين اختلال شخصيتي خواهد شد.

🔴شرايط محيطي خانواده

معمولا فرزنداني كه توسط والدين بيش از حد محافظت كننده و يا مقتدر تربيت مي‌شوند؛ بيشتر اختلال شخصيت وابسته دچار خواهند شد. بخش بزرگي از اين مشكل در كودكي شكل خواهد گرفت؛ به همين دليل رفتار والدين در اين دوران و نوع فرزندپروري آنها بسيار موثر خواهد بود. كودكان در اين شرايط به دليل اينكه توانايي تخطي از دستورات والدين خود را ندارند و يا همواره اضطراب جدايي را تجربه مي‌كنند؛ به اين اختلال مبتلا خواهند شد.

🔴تغييرات ناگهاني و ناگوار در زندگي

افرادي كه در دوران كودكي خود اتفاقاتي مثل خشنونت، آزارجنسي و يا از دست دادن عزيزان را تجربه كرده اند؛ بيشتر به اختلال شخصيت وابسته دچار خواهند شد. در واقع تروما پيش زمينه اي براي ابتلا به اين اختلال رواني خواهد بود. همچنين كودكاني كه مبتلا به بيماري هاي مهلك جسماني بوده اند نيز؛ به دليل وابستگي دائمي به خانواده براي انجام كارهاي شان، احتمالا علائمي از وابستگي را در طول زندگي تجربه كنند. چنين افرادي حتي در صورت درمان نيز بازهم به ديگران براي حمايت عاطفي و يا موارد ديگر نياز خواهند داشت.

نشانه هاي اختلال شخصيت وابسته

براي تشخيص اختلال شخصيت وابسته بايد ابتدا از نشانه‌هاي آن آگاهي داشت. اين نشانه‌ها در زمان جواني شخص و در مراحل گوناگون زندگي‌اش خود را نمايش مي‌دهد. در ادامه به اين نشانه‌ها اشاره مي‌كنيم:

اين افراد مستقل نيستند و به شدت وابسته ديگران هستند.

از تنهايي و جدا بودن از ديگران واهمه و ترس دارند و دوست دارند در كنار ديگران باشند.

به شدت نياز دارند كه ديگران مراقبشان باشند و از آنها مواظبت كنند.

در كارها و تصميم هاي كوچكشان نياز دارند كه ديگران آنها را راهنمايي كنند و در تصميم گيري شان به تصميم گيري ديگران اهميت مي دهند و آن را به جاي تصميم خود قبول مي كنند.

_به قضاوت كردن و توانايي‌هاي خود اعتماد ندارند. انتقادپذير نيستند و به شدت واكنش نشان مي‌دهند.

_در تنهايي احساس ناراحتي مي‌كنند و دوست ندارند در انزوا باشند.

ساير نشانه‌هاي اختلال شخصيت وابسته

• واقعيت‌گرا نيستند و بيشتر دوست دارند خيال بافي و رويا پردازي كنند.
• هميشه از اين مي‌ترسند كه روزي ديگران آن‌ها را تنها بگذراند. زماني كه رابطه‌شان با يك نفر تمام شد فورا با شخص ديگر رابطه برقرار مي‌كنند زيرا دوست دارند حامي داشته باشند.
• سعي مي‌كنند با ديگران مخالفت نكنند زيرا احساس مي‌كنند كه در صورت مخالفت ديگر مورد حمايت قرار نمي‌گيرند.
• رابطه اجتماعي اين افراد محدود است و فقط شامل افرادي كه به آن‌ها وابسته هستند مي‌شود.
• به خاطر اينكه قدرت و توانايي دفاع كردن از خود را ندارند ممكن است مورد سواستفاده‌هاي رواني و جسمي ديگران قرار بگيرند.
• براي اينكه بتوانند ديگران را به خود جلب كنند و آن‌ها را حامي خود قرار دهند، حاضرند دست به كارهايي بزنند كه ممكن است خود نيز از كارشان راضي نباشند.
• فرد حمايتگر هميشه بايد در كنارشان باشد، اگر در زمان طولاني حامي نداشته باشند دچار افسردگي و ترس مي‌شود.
• اينگونه افراد مسئوليت پذير نيستند و هميشه سعي مي‌كنند مسئوليت كارهاي خودشان را بر گردن ديگران بياندازند و آن‌ها را مقصر بدانند تا شانه خود را از زير بار مسئوليت خالي كنند.
• مشكلات ناشي از اختلال شخصيت وابسته

افراد مبتلا به اختلال شخصيت وابسته، كم كم دچار بيماري‌هاي مانند افسردگي (گوشه گير و در انزوا بودن)، اختلال ترس و اضطراب و فوبيا مي‌شوند كه هركدام از اين بيماري‌ها با توجه به شدت اختلال شخصيت وابسته در اشخاص متفاوت است.

اينگونه افراد به خاطر عدم مستقل بودن و احساس وابستگي به ديگران هركاري كه ديگران مي‌گويند انجام مي‌دهند و با اينكار روح و جسم خود را به خطر مي‌اندازند مانند اعتياد، استفاده از داروهاي روانگردان و… اين افراد بايد تحت درمان قرار بگيرند تا به مرور بهبود يافته و استقلال شخصيتي پيدا كنند. 

تشخيص اختلال شخصيت وابسته

براي درمان اين اختلال افراد ابتدا بايد تشخيص دقيقي دريافت كنند كه توسط روانشناس و يا روانپزشك انجام مي‌گيرد. براي تشخيص اين اختلال نياز به انجام تست هاي مختلفي وجود دارد؛ همچنين متخصص بايد تمام علائم و سابقه پزشكي فرد را مورد بررسي قرار دهد. برخي از ملاك هاي تشخيصي اين اختلال شامل موارد زير خواهد شد.

احساس ترس مفرط و غيرواقعي از طردشدگي

احساس اضطراب در مواقع تنهايي

عدم توانايي انجام كارهاي پيش پا افتاده و روزمره بدون حضور ديگران

اعتماد به نفس پايين

وجود علائم افسردگي

عدم برخورداري از قدرت تصميم گيري

فرد همواره به دنبال فردي براي حمايت از خود است

مدت زمان حضور اين علائم اين در فرايند تشخيص مهم خواهد بود.

درمان شخص مبتلا به اختلال شخصيت وابسته

پزشك يا روانشناس براي تشخيص اختلال شخصيت وابسته، ابتدا به بررسي نشانه‌هاي ذكر شده در فرد مي‌پردازد. اگر حداقل 5 نشانه در فرد مشاهده كند، اختلال شخصيت وابسته را تشخيص مي‌دهد. گاهي وقت‌ها از نظر جسمي نشانه‌ها در فرد وجود ندارد ولي ممكن است از نظر اعصاب و روان مشكل وجود داشته باشد كه خانواده‌ها بايد براي درمان فرد با يك روانشناس مشورت نمايند.

در واقع براي تشخيص اين بيماري آزمايشي وجود ندارد. بنابراين روانشناس با وقت گذاشتن و صحبت كردن با شخص و دقت به رفتار وگفتارش متوجه مي‌شود كه او به اختلال شخصيت وابسته مبتلا است و در صورت تشخيص، فرايند درمان شروع مي‌شود.

سخن پاياني

اختلال شخصيت وابسته، يكي از انواع اختلالات شخصيتي است كه با شدت هاي مختلفي بروز خواهد كرد. طبيعي است كه در هر دوره اي از زندگي و به دلايل مختلفي به حضور و حمايت ديگران احساس نياز كنيم. و اين اصلا به معني ابتلا به اين اختلال نخواهد بود. اما اين بيماري در عده اي به قدري پيش روي مي‌كند كه توانايي هرگونه تصميم گيري را به تنهايي از آنها خواهد گرفت. 

اين موضوع اطرافيان را نيز تحت تاثير قرار خواهد داد و نتايج بدي براي فرد ايجاد خواهد كرد. اين افراد به كمك تخصصي نياز دارند و نمي‌توان به طور ناگهاني آنها را به حال خود رها كرد. با مشاهده علائمي كه در متن ذكر شد؛ در اطرافيان، آنها را به مراجعه به روانشناس تشويق كنيد.

براي دريافت مشاوره در زمينه اختلال شخصيت وابسته مي‌توانيد در هر ساعت از روز براي مشاوره تلفني از طريق شماره 02191002360  و يا از طريق تلفن ثابت با شماره 9099070354 جهت ارتباط با برترين متخصصان در مركز مشاوره روانشناسي ذهن نو تماس حاصل نماييد.

سوالات متداول