اختلال تيك به انجام حركات يا توليد صداهاي غيرارادي و تكراري گفته مي‌شود. كه فرد به طور اجتناب ناپذيري آن‌ها را از خود نشان مي‌دهد. در راهنماي تشخيصي و آماري اختلالات روان پزشكي متخصصان 3نوع مختلف را براي اين اختلال در نظر گرفته‌اند. كه اختلال توره، تيك حركتي يا صوتي مداوم و اختلال تيك‌گذرا را در برمي‌گيرد. تاكنون يك دليل مشخص و روشن براي بروز اين مشكلات صوتي يا حركتي پيدا نشده با اين حال كارشناسان عوامل محيطي و زيستي مختلفي را در بروز آن دخيل مي‌دانند. براي آشنايي با علائم، علل و درمان اختلال تيك در ادامه با ما همراه باشيد.

منبع: اختلال تيك در بزرگسالان

اختلال تيك

اختلال تيك عبارت است از انجام حركت، رفتار و صدا به صورت كاملا غير ارادي. اين رفتارها به صورت ناگهاني از فرد سر مي‌زند و به طور تكرار شونده و سريع انجام مي‌شود. اين اختلال گروه سني ندارد و در تمامي افراد فارغ از جنسيت مشاهده مي‌شود.

معمولا علت بروز اختلال تيك، استرس است. كه تمركز شخص را براي مدت زمان كوتاهي كاهش مي‌دهد. تيك ها معمولا حركتي هستند و از كودكي آغاز مي‌شود. اگر تيك بيش از 12 ماه ادامه يابد به نام اختلال تيك مزمن شناخته مي‌شود. تيك هاي مزمن پايدار هستند و انقباض ماهيچه ها در آن ها بيش از اندازه است.

آشنايي با انواع اختلال تيك

متخصصان سلامت روان به انواع حركات يا اصوات كه به صورت ناگهاني، سريع، تكراري و ناموزون ظاهر مي‌شوند، اختلال تيك مي‌گويند. در آخرين ويراست راهنماي تشخيصي و آماري اختلالات روان پزشكي 3 نوع خاص از اختلال‌تيك معرفي شده‌است. كه اختلال توره، تيك حركتي يا صوتي مداوم و اختلال‌تيك گذرا را در برمي‌گيرد. در ادامه به توضيح علائم هريك از اين اختلالات تيك پرداخته‌ايم.

✨ اختلال توره با تورت

اختلال توره يكي از انواع اختلال تيك است. كه در طي آن تيك‌هاي متعدد حركتي و حداقل يك تيك صوتي در دوره‌اي از بيماري وجود دارند. دفعات بروز تيك‌ها در اين اختلال همواره در نوسان است و كم و زياد مي‌شود، ولي پس از بروز اولين تيك، مشكلات حركتي يا صوتي حداقل به مدت يك سال ادامه پيدا مي‌كنند. نكته ديگري كه در مورد اختلال توره وجود دارد سن شروع آن است كه قبل از 18 سالگي اتفاق مي‌افتد.

توجه داشته باشيد كه مشكلات حركتي كه در اثر مصرف كوكائين (يا هر عامل خارجي ديگري) بروز يابد. يا در پي ابتلا به بيماري‌هاي عصبي نظير هانتينگتون تظاهر مي‌يابند، به عنوان اختلال توره در نظر گرفته‌نمي‌شوند. 

✨ اختلال تيك حركتي يا صوتي مداوم (مزمن)

در اين نوع از اختلال تيك، تيك‌هاي منفرد يا متعدد حركتي يا صوتي در دوره‌اي از بيماري ظاهر مي‌شوند ولي تفاوت آن با اختلال توره اينجاست كه هردو (تيك حركتي و صوتي) تجربه نمي‌شود؛ بلكه بيمار فقط درگير يكي از آن‌ها خواهد بود. در اين اختلال نيز دفعات تيك در نوسان است و ميزان آن كم و زياد مي‌شود، اما پس از بروز اولين تيك دست كم مشكل بيمار تا يك سال طول خواهد كشيد. سن شروع اين اختلال همانند توره قبل از 18 سالگي است و علائم آن در پي مصرف يك ماده يا دچار شدن به يك بيماري طبي بروز نمي‌يابد.

✨ اختلال تيك گذرا

در اختلال تيك گذرا تيك‌هاي منفرد يا متعدد حركتي و يا صوتي ديده مي‌شوند. كه برخلاف اختلال توره يا تيك مزمن كمتر از يك سال تداوم مي‌يابند. سن شروع اين اختلال زير 18 سال است و همانند دو نوع ديگر از اختلال‌تيك در اثر مصرف يك ماده يا دچار شدن به يك بيماري طبي پديد نمي‌آيد.

✨ اختلال تيك ساده

در اختلال تيك ساده، تنها يك قسمت از بدن درگير مي‌شود. كه رايج ترين نوع اختلال تيك ساده، پرش پلك چشم است.

✨ اختلال تيك پيچيده

يكي از انواع اختلال تيك، پيچيده است. در اين نوع اختلال تيك، چندين قسمت بدن درگير مي‌شود. مثلا در اين شرايط شايد فرد بازوي خود را تكان دهد و همزمان سر خود را به بالا و پايين حركت دهد.

علائم اختلال تيك

اختلال تيك همراه با خود علائمي را بروز مي‌دهد كه در اين بخش مقاله به علائم و نشانه هاي اختلال تيك اشاره كرده ايم.

🔻 تكانه هاي عضلات پا و دست

🔻 صاف كردن مداوم و بدون كنترل گلو

🔻شكلك هاي مختلف در آوردن در چهره

🔻 چشمك زدن

🔻 لرزش پلك چشم

🔻بالا انداختن ابرو

🔻 پيچ دادن گردن

🔻 حركات غير ارادي ماهيچه ها

علل بروز اختلال تيك

متخصصان بر اين باورند كه اختلال تيك در پي تعامل فاكتورهاي مختلف شخصيتي، محيطي و ژنتيكي بروز مي‌يابد و يك عامل مشخص موجب تيك‌ها نمي‌شود كه در ادامه به توضيح هريك از آن‌ها پرداخته‌ايم.

📌 علل شخصيتي يا مزاجي بروز اختلال تيك

عوامل شخصيتي يا مزاجي به صفات پايدار رفتاري گفته مي‌شوند. كه اغلب ريشه‌هاي زيستي دارند. متخصصان بر اين باورند كه برخي ويژگي‌هاي مزاجي مي‌توانند ريسك بروز اختلال تيك را افزايش دهند. براي مثال اضطراب، هيجانات بالا و خستگي تيك را تشديد كرده و برعكس آرامش يا انجام كارهايي با تمركز بالا به بهبود آن كمك مي‌كند.

از همين رو شخصيت‌هايي كه همواره سطح بالايي از روان رنجوري را بروز مي‌دهند و داراي برانگيختگي ذهني بيشتري هستند، بيش از ديگران در معرض ابتلا به اين مشكل قرار دارند. اين افراد ممكن است در موقعيت‌هايي نظير شركت در كنكور يا هر آزمون بزرگ ديگر، رفتن به مصاحبه شغلي و ساير مواردي از اين دست تشديد اختلال تيك را تجربه كنند.

📌 علل و عوامل محيطي

يكي از علل اختلال تيك، عوامل محيطي است. بررسي‌ها نشان مي‌دهند گاهي مشاهده شكل تيك و يا شنيدن صدايي در شخص ديگري سبب بروز تيكي مشابه آنچه ديده يا شنيده در فرد مبتلا به تيك مي‌شوند. كه اغلب اطرافيان (از روي نا آگاهي) آن را عمدي و هدفمند تلقي مي‌كنند. زماني كه نزديك‌ ترين آدم‌هاي بيمار اين طور فكر كنند اين مسئله دردسر ساز مي‌شود. براي مثال تكرار حركات رئيس شركت يا معلم در كلاس مي‌تواند يك شيطنت در نظر گرفته شود. و پيامدهاي ناخوشايندي را به همراه داشته باشد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه اختلالات عصبي رشدي كليك كنيد.

📌 علل و عوامل ژنتيكي و فيزيولوژيكي

عوامل ژنتيكي و محيطي روي نحوه تظاهر و شدت علائم تيك تاثيرگذار هستند. براي مثال آلل‌هاي مختلفي مي‌توانند خطر ابتلا به اختلال توره را افزايش دهند. در همين راستا انواع نادري از ژنتيك خانوادگي در اختلال تيك شناسايي شده‌اند. عوارض دوران بارداري، سن بالاي پدر، وزن پايين هنگام تولد و سيگار كشيدن مادر در طول حاملگي مي‌توانند شدت تيك را افزايش دهند.

📌 ديگر علل اختلال تيك

🔹 برخي عفونت ها

🔹 عمل هاي جراحي

🔹سكته

🔹 آسيب به سر

🔹 مصرف مواد مانند آمفتامين و كوكائين

🔹اختلال وسواس فكري- عملي

🔹 بيش فعالي يا نقص توجه

ميزان شيوع اختلال تيك

اختلال تيك بيش از هر زماني در دوران كودكي شايع است ولي در اكثر موارد گذراست. اين اختلال در كودكان دبستاني چيزي در حدود 3 تا 8 در 1000 تخمين زده مي‌شود. پسرها با نسبت 2 به1 تا 4 به 1 بيشتر از دختران درگير انواع مختلف اختلال تيك مي‌شوند. همچنين مطالعات آماري بيانگر شيوع كمتر اين مشكل در بين آمريكايي‌هاي آفريقايي تبار و اسپانيايي تبار نسبت به ساير نژادهاست كه اين مسئله مي‌تواند ناشي از دسترسي كمتر آن‌ها به تسهيلات پزشكي باشد.

تشخيص اختلال تيك

روانشناسان و پزشكان با بررسي چند مورد مي‌توانند اين اختلال را تشخيص دهند. براي بررسي دقيق تر حتي پزشكان آزمايش خون و تصوير برداري را پيشنهاد مي‌كنند. براي تشخيص اين اختلال، پزشكان فاكتورهاي زير را مورد بررسي قرار مي‌دهند.

◼ سن شروع اختلال

◼ مدت زمان اختلال

◼شدت علائم

◼ نوع اختلال (صوتي و حركتي)

درمان اختلال تيك

براي درمان اختلال تيك دو گزينه رواندرماني و دارودرماني پيش روي متخصصان قرار دارد. در رواندرماني شما بايد به يك روانشناس مراجعه كنيد. روانشناس با درماني گفتگو محور تلاش مي‌كند تا نسبت به عوامل محيطي تشديد كننده تيك دسترسي پيدا كنند. او در همين راستا با استفاده از تكنيك‌هاي مختلف به مراجع مي‌آموزد كه چگونه آرامش خود را حفظ كرده و به مرور زمان از تعداد دفعات بروز تيك بكاهد.

از جمله تكنيك‌هاي درماني براي اختلال تيك مي‌توان به ريلكسيشن، فنون ذهن آگاهي، تكنيك هاي تنفسي، مراقبه و ساير روش‌هاي خود آرام سازي اشاره كرد.

در شرايطي كه اختلالات تيك شديد باشد، حتما استرس‌هاي زيادي در زندگي وي وجود دارد، پس پاسخ دهي به درمان پايين است و مشكلات روانشناختي ديگري نيز مطرح هستند. در صورت شدت بالاي علائم اضطراب روانشناس مراجع را به روانپزشك ارجاع مي‌دهد تا درمان‌هاي دارويي را بگيريد. از جمله داروهايي كه در اين شرايط تجويز مي‌شوند مي توان به كلونيدين، گوانفاسين و رسپريدون اشاره كرد

راه پيشگيري از اختلال‌تيك

براي پيشگيري از اين اختلال بايد روتين زندگي خود را منظم كنيد. در اين بخش مقاله راجع به روش هاي پيشگيري از اختلال تيك توضيح داده‌ايم.

🟠 اضطراب و استرس را از خود دور كنيد.

🟡 خواب و استراحت كافي داشته باشيد.

🟢 از بروز نشانه هاي تيك خجالت نكشيد.

🔴 از روانشناس كمك بگيريد.

كلام آخر

اختلالات تيك انواع مختلفي دارد. و تشخيص اين اختلال توسط روانشناس و پزشك است. اين اختلال در دسته هاي مختلفي قرار دارد. اگر اين اختلال در بازه زماني بيش از 12 ماه ادامه داشته باشد، به اختلال تيك مزمن ناميده مي‌شود. براي درمان اين اختلال حتما بايد تحت نظر روانشناس باشيد. مركز مشاوره ذهن نو به صورت تلفني و حضوري به شما مراجعين گرامي خدمات ارائه مي‌دهد. جهت كسب اطلاعات بيشتر با شماره زير تماس حاصل فرماييد.

براي دريافت مشاوره در زمينه اختلالات تيك مي توانيد در هر زمان از روز براي مشاوره تلفني با برترين متخصصان در مركز مشاوره روانشناسي ذهن نو از طريق شماره 02191002360 تماس بگيريد.

سوالات متداول