بازماندگان خودكشي گستره اي از خانواده متوفي، همكاران، دوستان، شاهدان، همكلاسي ها، كارشناسان سلامت روان و شامل افرادي كه با متوفي حداقل يك بار ارتباط موقت داشته باشند. اما بيشترين سوگ و آسيب رواني براي شريك عاطفي و خانواده فرد است. خودكشي يك مرگ آگاهانه است كه بي هدف و تصادفي نيست. به نوعي فرار از بحران و مشكل است. خودكشي راه حل نيست و نبايد به عنوان رفتار كاهنده درد به آن نگاه كرد. آسيب هاي زيادي به خانواده ها پس از خودكشي عزيزان وارد مي‌شود. جهت بهبود بازماندگان خودكشي حتما بايد روان درماني صورت بگيرد. تا زماني كه 5 مرحله سوگ به درستي طي نشود، بازمانده‌ها افسرده و غمگين خواهد ماند.

منبع: بازماندگان خودكشي | 4 عامل پيش بيني كننده خودكشي

بازماندگان خودكشي

به طور متوسط 135 نفر به ازاي هر خودكشي دچار سوگ سنگين و شديد مي‌شوند. اين سوگ نيز به دليل تفاوت خودكشي با مرگ، طبيعي است. بار رواني ايجاد شده در اين موضوع آسيب هاي زيادي به بازماندگان وارد مي‌كند. بازماندگان خودكشي حتما بايد تحت مداخله هاي درماني قرار بگيرند. و مشاوره سوگ بايد براي خانواده ها انجام شود. زيرا خودشان را مقصر مي‌دانند و به دنبال مقصر هستند.

از دست دادن عزيزي با خودكشي براي هر كسي سخت است. زماني كه يكي از اعضاي خانواده به غير از مرگ طبيعي از دنيا مي‌رود؛ خواه ناخواه ذهن ديگر اعضاي خانواده را درگير مي‌كند. آن ها دائم به جاي سوگواري در جستجوي دليل خودكشي فرد هستند. در واقع مرگ عزيزشان را باور ندارند و اگر تحت درمان قرار نگيرند همچنان در جستجوي مقصر خواهند بود.

در ايران متداول ترين روش براي خودكشي حلق آويزي، مسموميت با سموم، مسموميت دارويي، سوختگي، سقوط از بلندي، سلاح گرم و … است. 40 درصد افراد مشتاق به خودكشي، زير 30 سال هستند. روز ملي بازماندگان خودكشي توسط ايالات متحده آمريكا براي كساني كه عزيزشان خودكشي كرده اند در نظر گرفته شده است. بازماندگان در اين روز به دو هم جمع شده و سعي در تسلي يكديگر دارند.

اشتباهات بازماندگان خودكشي چه بوده؟

براي جلوگيري از خودكشي، بايد موارد پيش بيني كننده را شناسايي كنيد. بازماندگان خودكشي با احتمال كمتري به مسائل و علائم پيش بيني كننده دقت كرده اند. ما در ادامه برخي از اين عوامل تعيين كننده را توضيح داده ايم. اما شما با خواندن آن ها قرار نيست خود را سرزنش كنيد؛ بلكه با بالا بردن آگاهي خود مانع از بروز اين مساله براي خانواده خود و ساير افرادي كه براي تان عزيز هستند مي توانيد بشويد.

◀️سوابق ژنتيكي

يكي از عوامل بروز خودكشي، سوابق ژنتيكي است. اگر در خانواده فردي خودكشي كرده باشد، احتمال اينكه به صورت ژنتيكي نيز خودكشي شكل بگيرد زياد است. پدر، مادر، خواهر، برادر و اعضاي مهم خانواده اگر از بازماندگان خودكشي باشند؛ به دليل مشاهده و سوگ ناتمام احتمال خودكشي شان زياد است.  در واقع بازماندگان خودكشي نيز با درصد بالايي خودكشي مي‌كنند.

◀️رويداد ناخوشايند زندگي | بازماندگان خودكشي

رويداد‌ناخوشايند زندگي گاهي اوقات افراد را به سمت خودكشي سوق مي‌دهد. رويدادهاي ناخوشايند مانند مرگ عزيزان، تصادف، آزار جنسي و جسماني، بيماري مزمن و … فرد را از زندگي نااميد مي‌كند. در نهايت رهايي از اين نااميدي و افسردگي باعث خودكشي مي‌شود. شايد شما هم همان رويدادها را تجربه كرده باشيد، اما برداشت ها و توان رواني آدم ها با يكديگر فرق دارد.

◀️مشكلات اجتماعي

مشكلات اجتماعي مانند مسائل مالي، شغلي و … احتمال بروز خودكشي را افزايش مي‌دهد. ورشكستگي و از دست دادن مال، مشكلات اجتماعي است كه افراد را به سوي خودكشي فرا مي‌خواند. زماني كه فرد كاري از دستش بر نمي‌آيد، دست به خودكشي زده تا به نوعي از رنج مالي رهايي يابد.

◀️دسترسي به ابزار خودكشي

زماني كه ابزار خودكشي در دسترس باشد، فرد با هر بار اضطراب و مشغله به فكر خودكشي با كمك اين ابزار فرو مي‌رود. جهت پيشگيري از اين نوع خودكشي، بايد اين ابزارها از دسترس خارج شود. آموزش مهارت هاي حل مساله و كنترل هيجانات نيز به شما در جهت گذر از سختي ها بسيار كمك خواهد كرد.

چگونه بازمانده يك خودكشي نباشيم؟

پيشگيري از خودكشي كار ساده و راحتي نيست. براي اينكه تبديل به بازماندگان خودكشي نشويد، بايد با مشاهده كوچكترين نشانه ها، مداخلات پيشگيريانه را انجام دهيد. در اين بخش مقاله راجع به مداخلات پيشگيري از خودكشي اشاره كرده ايم.

▪ اثر بخش ترين اقدامات پيشگيرانه، آموختن و به كار بستن است.

▪ آموزش هاي مناسب در جهت عواقب خودكشي.

▪ارزيابي داشته باشيد، بايد متوجه شويد كه چه كساني فكر يا قصد خودكشي دارند.

▪ پس از شناسايي اين افراد، بايد روش ها و راه حل هاي تخليه احساسات منفي را آموزش دهيم.

▪سپس درمان هاي مختص خودكشي در شرايط مشابه بايد انجام شود.

▪ بررسي افكار فرد در جهت خودكشي

پيامدهاي مخرب در بازماندگان خودكشي

مرگ دوست، همسر، خانواده و عزيزان از دردناك ترين تجربه هاي زندگي هر فردي است. اگر اين مرگ بر اثر خودكشي باشد؛ اثرات مخرب تري را به دنبال دارد كه در ادامه ذكر كرده ايم.

📌 درگير احساساتي مانند تنهايي، رهاشدگي، فرسودگي، انزوا و خشونت مي‌شوند.

📌سوالات بي جواب بسياري ذهن بازماندگان خودكشي را درگير مي‌كند.

📌 بازماندگان خودكشي همزمان با مرگ عزيزان، با مرگ غير منتظره و احتمالا خشونت باري مواجهه مي‌شوند. هرچند كه فرد نشانه هاي هشدار داشته باشد. اين نشانه ها شامل خداحافظي، پرداخت بدهي ها، صحبت در رابطه با خودكشي، وصيت، تغيرات خلق و خو يا حتي بهبود ناگهاني خلق مانند رهايي از دو راهي مي‌شوند.

📌 اگر مستقيم شاهد صحنه خودكشي باشيم، يا جسد فرد را بعد از خودكشي ببينند، جزئيات خودكشي را شنيده باشيد و … ، اين واقعه براي مدت خيلي طولاني در ذهن مان ماندگار خواهد بود.

📌 مرگ عزيز يك خانواده، باعث بهم ريختگي تعادل خانواده مي‌شود.

📌 پذيرش مرگ عزيزان مخصوصا اگر روش خودكشي خشن تر باشد، آسيب بسيار زيادي به روان فرد وارد مي‌كند.

عواملي كه در تعيين شديد تر بودن سوگ اثر گذارند

عواملي كه در ادامه ذكر كرده ايم، بازماندگان خودكشي را به سمت سوگ پيچيده سوق مي‌دهد.

✔ نوع دلبستگي بازمانده و تجربه اوليه تو از فقدان سوگ

✔ نسبت با فرد (هرچه نزديك تر باشد؛ دردناك تر است)

✔سن متوفي

✔ غير منتظره بودن خودكشي

✔ استرس هاي قبل از فقدان

✔مشكلات خانوادگي

✔ نگرش فرد از زندگي

✔ تاريخچه بيماري هاي روانشناختي در خانواده

✔ميزان شرم بازماندگان خودكشي

✔ فقدان شبكه هاي حمايتي براي بازماندگان خودكشي

✔ شت سوگ در ماه هاي اول

✔احساس شديد پشيماني و گناه

✔ اتفاقات استرس زا پس از حادثه

✔واكنش اقوام

✔ صحبت هاي ديگران

چرا بازماندگان خودكشي براي ما پر اهميت هستند؟

بر اساس بررسي هاي انجام شده در انگليس، در سال 2021، ادامه سوگواري ناشي از خودكشي، به عنوان يك عامل خطر براي خودكشي و اقدام به خودكشي قلمداد مي‌شود. كساني كه بازماندگان خودكشي هستند، عدم طي كامل مراحل سوگواري و ماندن در ياس براي آن ها خطرناك است. بنابراين هر فردي كه عزيز خود را به دليل خودكشي از دست داده، اگر درمان نشود، به احتمال زياد خودكشي مي‌كند.

در شهر زنجان حدود 200 نفر از كساني كه به دليل خودكشي عزيزان شان به بيمارستان مراجعه كردند، با 300 نفر از كساني كه به بيمارستان بدون دليل خودكشي مراجعه كرده اند، مقايسه شدند. سپس آن ها را به گروه هاي مختلف دسته بندي كردند، افرادي كه سيگاري هستند و افرادي كه بدون تجويز پزشك قرص مصرف كرده اند.

اين افراد در كنار افكار خودكشي شان دچار افسردگي نيز بوده اند. در واقع گروه بازماندگان خودكشي پس از اين اتفاق افسرده شده اند و مشكل سوء مصرف مواد و الكل پيدا كرده اند. پژوهش گران نتيجه گرفتند كه سوگواري خودكشي آنها را به سوي خودكشي فرا خوانده است.

افرادي كه شاهد خودكشي فردي باشند هم در دسته بازماندگان خودكشي قرار مي‌گيرند. مثلا اگر در محيط دانشگاهي فردي خودكشي كرده باشد، علاوه بر خانواده؛ دوستانش نيز بايد تحت حمايت قرار بگيرند. اضطراب و صحنه مشاهده شده بايد تحت كنترل روانشناس قرار داشته باشد تا در نهايت منجر به خودكشي و رفتارهاي مخرب ديگر نشود. 

كلام آخر

با مطالعه اين مقاله متوجه شده ايد كه بازماندگان خودكشي مراحل سخت و دشواري را سپري مي‌كنند. اين افراد بايد تحت حمايت قرار بگيرند و از تمامي جوانب روش هاي سوگواري در زندگي آنها در جريان باشد. براي سپري كردن اين 5 مرحله بايد از روانشناس و متخصصين در زمينه خودكشي راهنمايي بگيريد. مركز مشاوره ذهن نو به صورت تلفني و حضوري به شما مراجعين گرامي خدمات ارائه مي‌دهد. جهت كسب اطلاعات بيشتر با شماره زير تماس حاصل فرماييد.

براي دريافت مشاوره در زمينه بازماندگان خودكشي مي‌توانيد در هر ساعت از روز براي مشاوره تلفني از طريق شماره 02191002360 و يا از طريق تلفن ثابت با شماره 9099070354 جهت ارتباط با برترين متخصصان در مركز مشاوره روانشناسي ذهن نو تماس حاصل نماييد.