منفعل پرخاشگر يكي از سبك‌هاي شخصيتي است كه مشكلات بسياري را براي خود فرد و همين‌طور اطرافيان او ايجاد خواهد كرد. اين افراد معمولاً اختلافاتشان را به‌صورت رودررو حل نمي‌كنند؛ در عوض به طور پنهاني دست به لجبازي و كارشكني مي‌زنند. همين مسئله باعث مي‌شود كه اولاً آنها خودشان لذت چنداني از زندگي نبرند؛ و ثانياً ديگران ديريازود از ارتباط با آنها خسته خواهند شد. ترس از صاحبان قدرت يا ازدست‌دادن دوستان و همين‌طور تربيت‌هاي خانوادگي از مهم‌ترين دلايل بروز شخصيت منفعل پرخاشگر هستند. ما در اين مطلب كمي بيشتر راجع به اين شخصيت‌ها صحبت خواهيم كرد. اگر شما هم با اين وضعيت درگير شده‌ايد بهتر است در ادامه همراه ما باشيد.

شخصيت منفعل پرخاشگر

اين ويژگي از دو اصطلاح پرخاشگر و منفعل تشكيل شده است. در واقع اين شخصيت‌ها هر دوي اين خصوصيات را به‌صورت هم‌زمان دارند. يعني درعين‌حال كه عصباني هستند نمي‌توانند خشم خود را مستقيماً نشان بدهند. به همين خاطر به‌جاي رفتار بالغانه و منطقي، دست به رفتار منفعلانه مي‌زنند.

رفتار منفعلانه يعني اينكه آنها خشمشان را به‌صورت غيرمستقيم بروز مي‌دهند. به همين خاطر كمتر ديده شده يا حتي مي‌توانيم بگوييم اصلاً ديده نشده كه يك منفعل پرخاشگر داد بزند، دعوا كند؛ و يا حتي يك صحبت منطقي راجع به چيزي كه ناراحتش كرده داشته باشد. آنها معمولاً عصبانيت خود را از روش‌هاي ديگري كه مشخصه اصلي‌شان لجبازي است نشان مي‌دهند.

نشانه هاي منفعل پرخاشگر

پرخاشگر منفعل بودن باعث مي‌شود فرد نشانه‌هاي خاصي در رفتارهايش داشته باشد. مي‌توانيم بگوييم اكثر كساني كه اين ويژگي را دارند نشانه‌هاي زير را نيز از خودشان بروز مي‌دهند. اما بهتر است قبل از بررسي نشانه‌ها به دو نكته توجه داشته باشيد. اول از همه اينكه قرار نيست همه شخصيت‌هاي منفعل پرخاشگر، همه اين نشانه‌ها را داشته باشند.

بلكه هرچه تعداد بيشتري از اين نشانه‌ها وجود داشته باشد يا يكي از آنها با شدت بيشتري رخ بدهد احتمال وجود اين ويژگي بيشتر مي‌شود. ثانياً اين نشانه‌ها ممكن است به دليل ديگري در رفتار طرف مقابل شما اتفاق بيفتد. پس اگر آنها را در كسي مي‌بينيد قبل از اينكه به او برچسب بزنيد حتماً از يك مشاور متخصص كمك بگيريد. رايج‌ترين نشانه‌هاي شخصيت منفعل پرخاشگر عبارتند از:

• نيمه‌تمام رهاكردن يك كار
• تأخير در تحويل‌دادن يك كار يا رسيدن به يك قرار
• صحبت‌كردن با نيش و كنايه
• لجبازي‌كردن در كارهاي مختلف
• گلايه هميشگي از اينكه ديگران آنها را دوست ندارند.
• هميشه خودشان را به‌عنوان يك قرباني به ديگران نشان مي‌دهند.
• برخلاف شكايت‌هايشان معمولاً تلاشي براي تغيير شرايط نمي‌كنند.
• هرگز به‌صورت منطقي و بالغانه از اختلاف‌هايشان با شما صحبت نخواهند كرد.

براي آشنايي بيشتر با سبك رفتار منفعلانه كليك كنيد.

علت بروز شخصيت منفعل پرخاشگر

يكي از مهم‌ترين سؤالاتي كه بايد به آن جواب بدهيم اين است كه شخصيت منفعل پرخاشگر چطور به وجود مي‌آيد؟ متأسفانه جواب قطعي براي اين سؤال وجود ندارد. يعني نمي‌توانيم يك عامل را به‌عنوان دليل قطعي مطرح كنيم و بگوييم كه تنها علت به‌وجودآمدن پرخاشگر منفعل همين است. اين ويژگي نيز درست مانند بسياري از مشكلات رواني ديگر از مجموعه‌اي از دلايل به وجود آمده است كه جداكردن آنها از يكديگر دشوار است. بااين‌حال بعضي از ويژگي‌هايي كه ما را در مقابل اين مسئله آسيب‌پذير مي‌كنند عبارتند از:

تربيت‌هاي خانوادگي

همان‌طور كه گفتيم مهم‌ترين ويژگي شخصيت منفعل پرخاشگر اين است كه نمي‌تواند بالغانه از ناراحتي‌هايش صحبت كند. به همين خاطر مي‌توانيم بگوييم خانواده‌اي كه صحبت‌كردن از احساسات را در فرزندش تشويق نمي‌كند يكي از مهم‌ترين فاكتورهاي آسيب‌زا براي اين بيماري است. وقتي فرزندان يك خانواده از همان سال‌هاي كودكي اينكه راجع به مشكلاتشان حرف بزنند را ياد نگرفته باشند طبيعتاً در آينده نيز نمي‌توانند به‌خوبي اين كار را انجام بدهند. به همين خاطر بسياري از آنها به دنبال روش‌هاي غيرمستقيم براي ابراز ناراحتي‌شان مي‌گردند.

تعارض در احساسات

كسي كه خشمش را به‌صورت منفعلانه نشان مي‌دهد معمولاً در درون خودش درگير يك تعارض جدي شده است. به طور خلاصه اين افراد از اينكه اطرافيانشان را از دست بدهند مي‌ترسند. آنها ممكن است به كاركردن در يك محيط نياز داشته باشند؛ يا شايد علاقه‌اي كه به شما دارند ترس از طردشدن را در آنها ايجاد كرده باشد. به همين خاطر اين شخصيت‌ها از اينكه نگراني خود را به‌صورت مستقيم نشان بدهند اجتناب مي‌كنند. آنها فكر مي‌كنند اگر خشمشان را به شما نشان بدهند موقعيت و امتيازهايي كه دارند را از دست مي‌دهند.

از سوي ديگر آنها نمي‌توانند خشمشان را فراموش كنند. به عبارتي اين افراد در درون خودشان بر سر اينكه حق را به شما يا به خودشان بدهند درگير جنگ مي‌شوند. با توجه به اينكه اين شخصيت‌ها توانايي پيداكردن راه‌حل منطقي براي مشكلشان را ندارند در اين شرايط دست به رفتارهاي منفعلانه مي‌زنند. يعني اگرچه در ظاهر امر و در رابطه با چيزي كه ناراحتشان كرده سكوت مي‌كنند اما از طرف ديگر سعي مي‌كنند ناراحتي‌شان را با زخم‌زبان زدن، نافرماني و لجبازي به شما نشان بدهند.

با شخصيت‌هاي منفعل پرخاشگر چطور برخورد كنيم ؟

آنها را به صحبت‌كردن دعوت كنيد

همان‌طور كه گفتيم اصلي‌ترين مشكل براي اين افراد اين است كه نمي‌توانند راجع به احساساتشان صحبت كنند. پس به‌عنوان يك همراه بهتر است به آنها براي رسيدن به اين درجه كمك كنيد. وقتي مي‌بينيد طرف مقابل شما رفتارهاي تخريب‌گرايانه مثل لجبازي، قهر و… شروع كرده است در يك فرصت مناسب با او صحبت كنيد. از او بپرسيد كه آيا چيزي ناراحتش كرده است؟ بسياري از مواقع بيان آنچه اين افراد را ناراحت كرده برايشان سخت است. پس سعي كنيد دلسوزانه و با حفظ آرامش به آنها كمك كنيد كه حرفه‌هايشان را بزنند. سپس با كمك يكديگر راه‌حل مناسبي براي اختلافتان پيدا كنيد.

وارد بازي نشويد

وقتي مي‌بينيد طرف مقابل دست به نيش و كنايه‌زدن يا لجبازي‌كردن زده است مهم‌ترين كار اين است كه خودتان را وارد اين بازي نكنيد. اگر شما هم متقابلاً شروع به رفتارهايي كنيد كه او از خودش نشان مي‌دهد نه‌تنها اختلاف حل نخواهد شد بلكه اوضاع گره‌هاي بيشتري پيدا خواهد كرد. در اين شرايط آرامش خود را حفظ كنيد و همان‌طور كه گفتيم سعي كنيد در يك فرصت مناسب سر صحبت را با او باز كنيد.

دوست‌داشتن بدون قيدوشرط

شخصيت‌هاي منفعل پرخاشگر معمولاً به اين خاطر با شما مستقيماً صحبت نمي‌كنند كه از نتايج آن مي‌ترسند. در واقع همان‌طور كه گفتيم آنها مي‌ترسند از اينكه حرف‌هايشان باعث شود شما يا موقعيتشان را از دست بدهند. به همين خاطر بايد سعي كنيد تا اين باور را از آنها بگيريد. براي اين كار هر بار كه آنها با شما مستقيماً صحبت مي‌كنند پذيراي حرف‌هايشان باشيد؛ حتي از آنها براي اينكه حرف دلشان را زده‌اند تشكر كنيد. اين رفتار باعث مي‌شود طرف مقابل با خودش به اين نتيجه برسد كه صحبت‌كردن آن‌قدرها كه فكر مي‌كرده هم نتايج ترسناكي نخواهد داشت. همين مسئله به‌مرورزمان باعث مي‌شود اين شخصيت‌ها افكار و رفتار اشتباهشان را كنار بگذارند.

شخصيت منفعل پرخاشگر و اهميت مشاوره

اصلي‌ترين راه درمان براي اين شخصيت‌ها اين است كه از يك مشاور كمك بگيرند. مهم‌ترين عاملي كه شما را به يك شخصيت منفعل پرخاشگر تبديل مي‌كند باورها و رفتارهاي اشتباه هستند. اين باورها معمولاً جايگاه عميق و مهمي در ذهن ما دارند. رفتارهاي اشتباه نيز به دليل مهارت‌هايي كه نداريم اتفاق مي‌افتند. روان‌شناسان با توجه به تخصص و تجربه‌اي كه دارند به‌خوبي در اين زمينه به شما كمك مي‌كنند. يك متخصص در اين شرايط به بيمار نشان مي‌دهد كه رفتارهاي منفعلانه او تابه‌حال نتوانسته نتيجه مثبتي به همراه داشته باشد. در حقيقت اين رفتارها نه‌تنها باعث نشده كه خشم فرد واقعاً تخليه شود بلكه تا حد زيادي به روابط او نيز آسيب زده است.

وقتي بيمار متوجه اين مسئله بشود در مرحله بعدي روان‌شناس به او كمك خواهد كرد افكار اشتباهش را با فكرهاي سالم‌تري جايگزين كند. به‌علاوه فرد مي‌بايست مهارت‌هاي رفتاري جديدي را ياد بگيرد. مهم‌ترين اين مهارت‌ها شناختن احساسات، صحبت‌كردن صحيح و مديريت احساسات هستند. مي‌توانيم بگوييم نداشتن اين مهارت‌ها از مهم‌ترين دلايلي است كه باعث پرخاشگري منفعلانه شده است. به همين خاطر وقتي فرد مهارت‌هاي سازگارانه را ياد بگيرد طبيعتاً رفتارش نيز تغييرات بسياري خواهد كرد.

براي دريافت مشاوره در زمينه شخصيت منفعل پرخاشگر مي‌توانيد در هر ساعت از روز براي مشاوره تلفني از طريق شماره 02191002360 و يا از طريق تلفن ثابت با شماره 9099070354 جهت ارتباط با برترين متخصصان در مركز مشاوره روانشناسي ذهن نو تماس حاصل نماييد. 

سؤالات متداول