اضطراب جدايي كودكان به احساس اضطراب و ترس شديد نسبت به جداشدن از منبع دلبستگي گفته مي‌شود. اگر اين ترس شدت زيادي پيدا كند. و عملكرد كودك را تحت تاثير خود قرار دهد، به عنوان اختلال اضطراب جدايي شناخته مي‌شود. اما اين ترس در نوزادان و كودكان خردسال معمولا نشانه‌اي از فرايند طبيعي رشد است. يعني كودكان به طور طبيعي تا دوسالگي اين اضطراب در آن‌ها رشد مي‌كند. اما پس از دو سالگي اين اضطراب بايد روند نزولي يافته. و والدين با روش‌هاي مناسب به كودك براي پشت سرگذاشتن اين احساس كمك كنند. در صورتي كودك شما بيشتر از 3 سال سن دارد و دچار اضطراب جدايي است. 
منبع: اضطراب جدايي كودكان | كاهش و درمان اضطراب جدايي

اضطراب جدايي كودكان

اضطراب جدايي كودكان يكي از علائم رشد رواني در سنين نوزادي و خردسالي است. در حقيقت آن‌ها در جريان رشد به مرور مادر و مراقبين اصلي خود را مي‌شناسند و در كنار آن‌ها احساس امنيت مي‌كنند. در همين راستا طبيعي است كه با دور شدن از منبع دلبستگي احساس ترس كنند و تا حدي بي قرار شوند. اما كودكان تا حدود 3 سالگي بايد بتوانند اين ترس خود را پشت سر بگذارند.

در حقيقت اگر والدين افراد امني باشند. اين احساس را به كودك منتقل مي كنند كه امنيت تنها در گرو نزديكي فيزيكي با والدين نيست. و اگر دور بشوند بازهم محبت و مراقبت خود را از فرزندشان دريغ نمي‌كنند. كودك نيز متقابلا ياد مي‌گيرد كه در نبود والدين چگونه خود را آرام نگه دارد و بر ترس خود غلبه نمايد. اگر اين مهارت به موقع كسب نشود، ترس از جدايي به اختلال اضطراب جدايي در كودكان تبديل مي‌شود. براي اشنايي با ساير اختلالات استرس در كودكان كليك كنيد.

نشانه هاي اختلال اضطراب جدايي كودكان

اضطراب جدايي كودكان به ترس شديد كودك نسبت به جداشدن از منبع دلبستگي نظير مادر گفته مي‌شود. كه اغلب در بين كودكان بالاي 3 سال ديده مي‌شود. از جمله علائم اصلي اين اختلال بايد به موارد زير اشاره كرد.
احساس ترس و نگراني شديد درباره دوري از منبع دلبستگي يا مرگ عزيزان

• نگراني مداوم و بيش از حد در مورد مرگ پدر، مادر يا ساير عزيزان و يا نگراني از بروز يك اتفاق بد براي آن‌ها
• نگراني دائم در مورد اينكه نكند اتفاق بدي منجر به جدايي از والدين يا ساير عزيزان بشود. مثلا نگراني از گم شدن يا آدم ربايي
• خودداري از دور شدن از خانه به دليل ترس از جدايي
• خودداري از تنها ماندن در خانه
• تمايل شديد كودك براي خوابيدن كنار والدين و تجربه مشكلاتي نظير كابوس‌هاي شبانه و بيداري مكرر هنگام جدا خوابيدن در طول شب
• شكايت مكرر از مشكلات جسماني مرتبط با استرس نظير دل درد و سردرد هنگام پيش بيني جدايي از والدين

تشخيص اضطراب جدايي كودكان

اضطراب جدايي در كودكان از روش‌هاي متفاوتي تشخيص داده مي‌شود. در ادامه چند روش تشخيص را اشاره كرده ايم.

• اضطراب و ترس بيش از حد به دليل نگراني جدايي از سرپرست
• استرس و ترس شديد باعث اختلال در زمينه هاي مهم زندگي
• ترس از موقعيت هايي مانند: هيولاها، بيماري ها، تاريكي و آدم رباها

علل مؤثر در بروز اختلال اضطراب جدايي در كودكان

علل و عوامل مختلفي مي‌توانند در بروز اختلال اضطراب جدايي كودكان تأثيرگذار باشند. و بچه‌ها را در برابر اين مشكل آسيب‌پذير كنند. ما در ادامه به مهم‌ترين آن‌ها اشاره كرده‌ايم.

عوامل محيطي

در بسياري از موارد اضطراب جدايي كودكان در پي تجربيات تلخي اتفاق مي‌افتد كه ذهن كودك قابليت پردازش آن را ندارد. براي مثال مواجه با مرگ يكي از اعضاي خانواده، طلاق والدين، مرگ حيوان خانگي و تغييرات بزرگي نظير مهاجرت به اين مشكل مبتلا مي‌شوند. به همين خاطر بسيار اهميت‌دارد كه در موقعيت‌هايي نظير موارد ذكر شده براي سلامت روان كودك اهميت بيشتري قائل شويد. با او در مورد احساساتش صحبت‌كنيد و كمك‌نماييد او از فقدان تجربه شده عبور نمايد. كمك‌گرفتن از يك روانشناس كودك از جمله گزينه‌هايي است كه در اين شرايط تا حد زيادي مي‌تواند در سازگاري فرزندتان با شرايط محيطي مؤثر باشد.

عوامل ژنتيكي و فيزيولوژيكي

مطالعات زيست شناختي نشان مي‌دهند كه احتمالاً عوامل وراثتي در بروز اختلال اضطراب جدايي كودكان نقش عمده‌اي بر عهده دارند. نقش وراثت به خصوص در دختران برجسته‌تر است. كه اين مسئله آسيب‌پذيري كم‌تر پسران در برابر اين مشكل را نشان مي‌دهد.

شيوع اختلال اضطراب جدايي كودكان

شيوع اضطراب جدايي در كودكان در دوران كودكي چيزي در حدود 4 درصد برآورد شده. با اين حال مطالعات همه گير شناسي نشان مي‌دهد هرچقدر كودكان بزرگ‌تر مي‌شوند و به سمت نوجواني پيش مي‌روند ميزان شيوع اين اختلال در آن‌ها بالاتر مي‌رود.

راهكارهايي براي كاهش و از بين بردن اضطراب جدايي كودكان

اضطراب جدايي در سنين پايين يا قبل از 2 سال امري طبيعي محسوب مي‌شود اما نحوه واكنش والدين به اين موضوع مي‌تواند در تداوم يا محو شدن اين مشكل تاثير بسزايي داشته باشد. ما در ادامه به چند راهكار اشاره‌كرده‌ايم كه در كنار آمدن اضطراب جدايي كودكان بسيار موثر هستند. همچنين شما مي‌توانيد اين راهكارها را توسط روانشناسان ما در مركز مشاوره روانشناسي ذهن نو دريافت نماييد.

1- از بازي‌ها كمك بگيريد

شما مي‌توانيد به كمك بازي‌هاي ساده‌اي نظير قايم موشك به كاهش اضطراب جدايي در كودكان كمك كنيد. در جريان اين بازي كه مي‌تواند با هيجان، شوخي و خنده همراه باشد كودك به رفت و آمدهاي شما عادت مي‌كند و اطمينان مي‌يابد كه پس از هربار رفتن، آمدني در كار است. از همين رو در موقعيت هاي ديگر نيز اضطراب و نگراني كمتري را از خود نشان مي‌دهد.

2- براي كاهش اضطراب جدايي در كودكان به آن‌ها دروغ نگوييد

هرگز براي اين كه كودك را به جدايي عادت دهيد در مورد ترك نكردن محيط يا بازگشت سريع به فرزند خود دروغ نگوييد. اين كار احساس بي اعتمادي را در كودك تقويت كرده. و منجر به اضطراب جدايي كودكان مي‌شود.

3- فرصت ارتباط با ديگران را فراهم كنيد

بسياري از كودكان به دلايلي نظير ارتباطات محدود اجتماعي والدين خود، به طور كلي از غريبه‌ها مي‌ترسند. و از همين رو هنگام جدايي از پدر و مادر علائمي نظير بي قراري و گريه شديد را از خود نشان مي‌دهند. براي پيشگيري از اين موضوع لازم از همان ابتداي كودكي فرزندتان را با ساير افراد آشنا كنيد. و فرصت بودن در كنار آن‌ها را نيز در اختيارش قرار دهيد. كودكاني كه ارتباطات بسيار محدودي داشته‌اند اغلب جدايي از والدين در سنين بالاتر در محيط‌هايي نظير مهد كودك يا مدرسه براي آن‌ها بسيار سخت و استرس زا خواهد بود. و باعث اضطراب جدايي كودكان مي‌شود.

4- جدايي را تمرين كنيد

براي اينكه كودك به نبود گه گاه شما عادت نمايد لازم است كه اين موضوع را تمرين كند. به همين منظور مي‌توانيد از زمان‌هاي بسيار كوتاه شروع كرده و گاهي فرزندتان را با يك فرد مطمئن نظير مادر يا همسر تنها بگذاريد. شما مي‌توانيد از زمان‌هاي بسيار كم شروع كنيد. و به تدريج به زمان اين جدايي‌ها بيفزاييد. توجه داشته باشيد كه طول مدت جدايي را تنها زماني افزايش دهيد كه كودك به جدايي‌هاي قبلي كاملا عادت كرده باشد. در غير اين صورت اضطراب جدايي كودكان رخ مي‌دهد.

5- از محيط خانه شروع كنيد

براي تمرين جدايي ترجيحا بهتر است از محيط خانه خودتان آغاز كنيد. مشاهدات نشان مي‌دهد كودكان در محيط هاي غريبه به طور كل اضطراب بيشتري دارند. و جدايي از والدين در اين شرايط برايشان سخت تر است. به همين خاطر سعي كنيد تمرين‌هاي جدايي را از محيط امن خانه آغاز كرده و پس از سازگاري كودك با اين شرايط آن را به موقعيت‌هاي ديگر نيز تعميم دهيد. در غير اين صورت اضطراب جدايي كودكان رخ مي‌دهد.

در مواردي كه راهكارهاي خانگي پاسخگو نيستند و اضطراب جدايي عملكرد كودك را در حوزه‌هاي مختلف نظير تحصيل مختل مي‌كند؛ لازم است كه از يك روانشناس براي بهبود اوضاع كمك بگيريد. روانشناسان در درمان اختلال اضطراب جدايي كودكان يكي از دو رويكرد كودك محور يا خانواده محور را انتخاب مي‌كنند. البته برخي درمانگران نيز التقاطي عمل كرده و از هر دو روش در كنار هم استفاده مي‌نمايند.

رويكرد فرد محور

در اين روش كه معمولاً براي كودكان بزرگ‌تر به كار مي‌رود جلسات مشاوره با كودك و بدون حضور والدين برگزار مي‌شود. طبق اين رويكرد درمانگر از روش‌هايي نظير بازي درماني و تكنيك‌هاي شناختي و رفتاري براي كمك به اضطراب جدايي در كودكان استفاده مي‌كند. در طي جلسات درماني كودك ياد مي‌گيرد كه احساسات خود را با درمانگر در ميان بگذارد و روش‌هاي سالم حل اضطراب‌ها را ياد بگيرد.

رويكرد خانواده محور

براي درمان اضطراب جدايي كودكان، در رويكرد خانواده محور مادر و كودك، يا هردوي والدين همراه با كودك در جلسات حضور مي‌يابند و درمانگر تعاملات آن‌ها را مورد مشاهده قرار مي‌دهد. پس از مشاهدات و بررسي‌هاي دقيق الگوهاي ناسالم ارتباطي براي والدين توضيح داده مي‌شود. در واقع درمانگر تلاش‌مي‌كند به والدين‌بياموزد كه چگونه در كنار مستقل بارآوردن فرزند خود اطمينان و امنيت كافي را نيز در اختيار او قرار دهند. و به او كمك كنند با اضطراب‌هاي دروني خود مقابله كند.

كلام آخر

اضطراب جدايي در كودكان يكي از عمده شكايات والدين است. عوامل مختلفي براي اختلال اضطراب‌جدايي دركودكان مشخص شده است. اما با كمك از روانشناس والدين مي‌توانند به كودكان خود كمك كنند. كه تا بزرگسالي درگير اين اختلال نباشند. مركز مشاوره ني ني مايند به شما والدين عزيز خدمات حضوري و تلفني ارائه مي‌دهد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه اضطراب جدايي در كودكان با شماره درج شده تماس حاصل فرماييد.

براي دريافت مشاوره در زمينه اضطراب جدايي كودكان مي‌توانيد در هر ساعت از روز براي مشاوره تلفني كودك از طريق شماره 02191002360 با برترين متخصصان كلينيك تخصصي ذهن نو تماس حاصل نماييد.

سؤالات متداول