برخلاف انتظار بزرگترها كودكان نيز گاها دچار استرس مي‌شوند و نشانه‌هايي از اضطراب و نگراني را به دلايل مختلفي تجربه مي‌كنند. استرس در كودكان مي‌تواند با توجه به سن آن‌ها، منشأ طيف وسيعي از علائم هيجاني، رفتاري يا حتي جسماني باشد. به همين خاطر اهميت بسياري دارد كه والدين نشانه‌هاي استرس در فرزند خود را بشناسند و بدانند كه چطور به اين احساس در كودك خود پاسخ دهند. در واقع استرس در كودكان مي‌تواند عملكرد آن‌ها در زمينه‌هاي مختلفي با مشكل مواجه سازد به همين خاطر والدين به عنوان مراقبان اصلي كودك لازم است تا با اتخاذ راهكارهاي لازم از بروز مشكلات بيشتر پيشگيري نمايند. با توجه به اهميت اين موضوع در ادامه به طور جامع درباره استرس در كودكان صحبت خواهيم كرد. براي

استرس چيست؟

طي استرس يا فشار رواني كودك تحت تأثير يك موضوع ناخوشايند احساس ناراحتي و تنيدگي را تجربه مي‌كند. استرس در كودك بر اثر يك موضوع پيچيده و مشكل‌‌آفرين بيروني ايجاد مي‌شود. در حالي كه نشانه‌هاي اضطراب با پايان مشكل نيز به‌ تدريج كاهش پيدا مي‌كند. به همين دليل زماني كه نشانه هاي استرس در كودك‌تان ديديد توصيه ميكنيم هر چه زودتر براي مشاوره اقدام كنيد. مركز مشاوره نيني مايند به شما هم در كاهش تنش‌هاي محيطي و هم اختلالات مرتبط با كودك‌تان خدمات درماني ارائه مي‌دهد.

نشانه هاي استرس در كودكان

ضعف توانايي‌هاي منطقي يا كلامي در كودكان ممكن است باعث شود كه آن‌ها توانايي تشخيص درست يا صحبت كردن راجع به دلايل اضطرابشان را نداشته باشند. اين موضوع گاهي باعث مي‌شود كه استرس كودكان به‌صورت مشكلات مختلف رفتاري يا جسمي در كودك ديده شود. به همين خاطر توجه والدين به اين نشانه‌ها اهميت بالايي دارد. درصورتي‌ كه با هريك از نشانه‌هاي اضطراب در كودك خود مواجه شديد بهتر است با او راجع به دليل ناراحتيش صحبت كنيد. اگر احساس مي‌كنيد شدت اين علائم بيش از حالت عادي است و يا استرس براي مدت طولاني در كودك شما باقي‌ مانده، بهتر است در اين زمينه از روانشناسان كودك كمك بگيريد.

نشانه‌هاي رفتاري استرس در كودك

• شروع رفتارهايي كه بيانگر اضطراب هستند. مثل جويدن‌ناخن يا تكان‌دادن دست و پا
• تغييرات بي‌دليل در خلق كودك مثل پرخاشگري يا احساس غمگيني و سكوت
• كناره گيري از خانواده و دوستان
• احساس ترس از مسائل مختلف مثل تاريكي يا حيوانات و …
• بروز مشكلات تحصيلي

نشانه‌هاي فيزيكي استرس در كودك

• شب‌ادراري
• مشكلات جسماني مثل دل‌درد و سردرد
• دشواري در به خواب رفتن يا بيدار شدن در نيمه‌شب
• علائم جسماني مختلف يا تشديد بيماري‌ها

با مشاهده هريك از اين نشانه‌ها در كودك خود بهتر است براي رفع استرس و درمان كودك اقدام كنيد. استرس مي‌تواند به‌صورت مزمن در فرزند شما باقي‌ مانده و آسيب‌هاي جسمي و روحي بسياري را به همراه داشته باشد.

دلايل استرس در كودكان

ما معمولاً كودكان را مظهر نشاط و خالي از درگيري‌هاي ذهني مي‌دانيم و شايد براي بسياري از ما وجود نشانه‌هاي اضطرابي در كودك بسيار تعجب‌آور باشد. با اين‌حال دلايل بسياري براي استرس در كودكان وجود دارد. ازجمله دلايل استرس در كودك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد.

مشكلات مربوط به مدرسه

يكي از شايع‌ترين منابع بروز استرس در كودكان، مدرسه و تكاليف مربوط به آن است. انجام تكاليف به‌صورت كامل و بي‌عيب و نقص يا ايام امتحانات از جمله مهم‌ترين دلايلي هستند كه باعث استرس تحصيلي در كودكان مي‌شوند. اين مشكل معمولاً كودكاني كه رفتارهاي كمالگرايانه دارند و يا از اشتباه كردن و سرزنش مي‌ترسند را بيشتر تحت تأثير قرار مي‌دهد. استرس معمولاً باعث مي‌شود كه دانش آموزان علي‌رغم تلاشي كه در مسائل تحصيلي نشان مي‌دهند نتايج ضعيفي بگيرند. همچنين با توجه به اينكه فرزند شما بخش قابل‌توجهي از ساعات شبانه‌روز خود را در مدرسه مي‌گذراند بهتر است براي رفع استرس تحصيلي در او اقدام كنيد.

تغييرات بزرگ در زندگي

ايجاد تغييرات جدي در زندگي كودك مثل تغيير محل زندگي، تولد خواهر يا برادر كوچك‌تر، طلاق و يا فوت يكي از اعضاي خانواده مي‌تواند باعث ايجاد استرس در كودك شود. اگر چنين تغييراتي در زندگي فرزند شما پيش آمده بهتر است از يك روانشناس براي كنار آمدن بهتر و سريع‌تر فرزندتان با اين موضوع كمك بگيريد.

آزار و اذيت از دلايل استرس در كودكان

ضعف توانايي‌هاي كودك براي دفاع از خود گاهي باعث مي‌شود كه ديگران آن‌ها را مورد آزار و اذيت قرار دهند. اين آزار و اذيت‌ها مي‌تواند از زورگويي‌هاي كودكان بزرگ‌تر تا سوءاستفاده‌هاي جنسي را شامل بشود. معمولاً ترس از منابع قدرت و آزارگران باعث مي‌شود كه كودك راجع به اين مسئله با والدين صحبت نكند. شما مي‌توانيد با مشاهده نشانه‌هايي مثل بي‌ميلي به ديدن برخي از آشنايان يا تشديد اضطراب در برخي از موقعيت‌ها متوجه دليل ناراحتي فرزندتان شويد.

محيط نامناسب خانه

در شرايطي كه محيط زندگي كودك وضعيت مناسبي نداشته باشد آن‌ها معمولاً از حضور در خانه دچار اضطراب مي‌شوند. دعوا و اختلاف ميان والدين، بدرفتاري با كودك يا وجود بحران‌هاي جدي در خانواده مثل بيماري يا مشكلات مالي مي‌تواند باعث ايجاد فشار رواني در كودك شود.

فيلم‌ها يا كتاب‌هاي ترسناك از دلايل استرس در كودكان

توانايي كودك در تشخيص واقعيت از خيال معمولاً ضعيف‌تر از بزرگسالان است به همين خاطر با مشاهده فيلم‌هاي ترسناك و يا شنيدن داستان‌هاي وحشت‌آور ممكن است دچار استرس شوند.

راه‌هاي مقابله با نشانه هاي استرس در كودكان

متخصصان معتقدند كه ادامه پيدا كردن استرس، مشكلات جدي براي سلامتي جسم و روان فرد به دنبال خواهد داشت. به همين خاطر كاهش فشار رواني و اقدام براي درمان آن اهميت بسياري دارد. اگر فرزند شما دچار استرس شده بهتر است با كمك گرفتن از يك مشاور مطمئن به او در بهبود اين شرايط كمك كنيد. در ادامه به برخي از راهكارهايي كه براي كاهش استرس فرزندتان مي‌توانيد انجام دهيد اشاره خواهيم كرد. 

صحبت كردن راجع به دلايل نگراني

اگر نشانه‌هاي استرس را در فرزندتان مشاهده كرده‌ايد سعي كنيد راجع به دلايل آن با وي صحبت كنيد. احتمال دارد كودك شما از صحبت كردن مستقيم راجع به دلايل نگراني خود طفره برود و يا حتي خودش هم به‌درستي نتواند علت مشكلات را تشخيص دهد. روانشناسان در اين شرايط مي‌توانند با كمك گرفتن از تكنيك‌هايي مثل بازي‌درماني و تفسير نقاشي اطلاعات مفيدي در اين زمينه به شما بدهند. در هرصورت آنچه در صحبت كردن با فرزندتان بايد به آن توجه داشته باشيد اين است كه تا حد ممكن با لحني حمايتي و دوستانه با كودك صحبت كنيد و به او نشان دهيد كه همواره براي كمك كردن به او آماده‌ايد. تا جاي ممكن سعي كنيد از بي اهميت نشان دادن دلايل نگراني او خودداري كنيد و با فرزندتان همدلي نشان دهيد.

افزايش فعاليت‌هاي بدني

ورزش كردن و يا هر فعاليت سازنده ديگري مثل كارهاي هنري مي‌تواند باعث كاهش اضطراب در كودك شما بشود. با چنين برنامه‌هايي براي كودك به بهبود تدريجي شرايط كمك كنيد.

از يك متخصص كمك بگيريد

روانشناسان كودك مي‌توانند اقدامات مفيدي براي كاهش استرس در كودكان انجام دهند. اگر شدت استرس در فرزندتان بيش از حالت طبيعي است و يا براي مدت نسبتاً طولاني استرس در او باقي مانده بهتر است از يك متخصص در اين زمينه كمك بگيريد. مشاورين با استفاده از تكنيك‌هاي بازي‌درماني يا نقاشي مي‌توانند دلايل ناراحتي كودك را پيدا كرده و با همين روش‌ها نيز به درمان استرس بپردازند.

ضعف مهارت‌هايي مثل تفكر منطقي يا حل مسئله در كودكان مي‌تواند باعث ايجاد استرس در آن‌ها شود. اگر روانشناسان تشخيص دهند كه اين مسائل در ايجاد استرس كودك نقش دارد مي‌توانند از طريق آموزش اين مهارت‌ها، به كودك در مديريت بهتر مشكلات به او  كمك كنند.

يكي ديگر از فوايد مراجعه به متخصصان روانشناسي كودك، اين‌است كه آن‌ها نكات مناسبي را در زمينه تربيت فرزندتان به شما آموزش مي‌دهند. گاهي اوقات رفتارهايي مثل داشتن انتظارات بيش از حد از كودك يا مجبور كردن او براي انجام كارهايي كه دوست ندارد باعث اضطراب مي‌شوند. روانشناسان با آگاهي بخشي به والدين راجع به رفتارهاي اشتباهشان در اين زمينه قدم‌هاي مطلوبي برمي‌دارند.

براي دريافت مشاوره در زمينه استرس در كودكان مي‌توانيد در هر ساعت از روز براي مشاوره تلفني كودك از طريق شماره 02191002360 با برترين متخصصان كلينيك تخصصي ني ني مايند تماس حاصل نماييد.

سؤالات متداول