اختلال تبديلي (Convrsion Disorder) يا اختلال نشانه عصبي كاركردي به معناي نقص در عملكردهاي اختياري دستگاه حركتي يا دستگاه حسي مي‌باشد. اين اختلال به گونه اي است كه شبيه به اختلال جسمي نمايان مي‌شود. اما با توجه به تحقيقات انجام شده اين اختلال تحت تاثير عوامل روانشناختي است به اين دليل كه عامل اصلي بروز اختلال تبديلي استرس مي‌باشد. به طور قطع اختلالات افسردگي، اضطرابي و جسماني‌سازي با اين اختلال مرتبط هستند.

منبع: اختلال تبديلي | علائم و درمان اختلال تبديلي

علائم اختلال تبديلي طولاني مدت نيست. هرچه نشانه ها با سرعت بيشتر پيش بروند با سرعت بيشتري نيز پايان مي‌يابند. علائم در افراد متفاوت است اما علائم شديد مانند فلج يا نابينايي رايج تر هستند. تا به امروز علت اين اختلال مشخص نشده است اما اكثر افراد تجربه هاي تلخ و سوء استفاده هاي عاطفي و جسمي را در كودكي تجربه كرده‌اند. براي درمان بايد از روانشناس كمك بگيريد تا شما را راهنمايي كند.

اختلال تبديلي

اختلال تبديلي علائمي دارد كه نشان از نقص عملكردهاي حركتي و حسي است. اين اختلال ناشي از عوامل زيستي است و به دليل موقعيت هاي استرس زا بروز پيدا مي‌كند. زماني كه اضطراب باعث بروز يك نشانه كاركردي عصبي مانند فلج يا كوري شود به اين اختلال تشخيص داده مي‌شود.

واكنش هاي تبديلي را به تغيير و از دست دادن عملكردها براي مدت كوتاه و ناگهاني مي‌گويند. نشانه هاي اين واكنش عصبانيت است. از علائم اين اختلال مي‌توان به نارسايي هاي عصبي، اختلال در صحبت كردن، اختلال در راه رفتن، فلج و … اشاره كرد. اين نكته را به خاطر داشته باشيد كه اختلال در سطح هوشياري مانند حمله هاي غش و از دست دادن حافظه نشانه هاي غير عصبي اين اختلال هستند.

شيوع اختلال تبديلي

اختلال تبديلي از كودكي تا سنين بالا بروز پيدا مي‌كند اما شروع اين بيماري قبل از 10 سالگي و بعد از 35 سالگي نادر اتفاق مي‌افتد. معمولا از بعد 10 سالگي و قبل از 35 سالگي اين اختلال نمايان مي‌شود. ميزان ابتلا به اين اختلال نامشخص است اما در بين جوانان و بالغين شايع تر است. البته خانم ها به نسبت 2 به 1 از مردان بيشتر به اين اختلال مبتلا مي‌شوند. خانم ها علائم را در سمت چپ بدن بيشتر احساس مي‌كنند.

خانم هايي كه به اختلال تبديلي مبتلا مي‌شوند، در آينده نسبت به خانم هاي ديگر بيشتر به اختلال جسماني دچار مي‌شوند. در آقايان نيز رابطه بين اختلال تبديلي و اختلال شخصيت ضد اجتماعي يافت شده است.

علائم اختلال تبديلي

علائم زير نشان از مصرف مواد نيستند، محدود به علائم جنسي نيستند، به درد محدود نبوده و منافع مالي، اجتماعي و حقوقي در ميان نيست. شايع ترين علائم اختلال تبديلي كوري، فلج، لالي و گنگي است. اين اختلال همراه با علائم زير بروز پيدا مي‌كند.

• همراه با نشانه هاي حسي مانند كور بودن
• همراه با بي حسي و بيهوشي
• حملات تشنجي
• همراه با نشانه هاي گفتاري درهم
• همراه نشانه هاي بلعيدن
• همراه با فلج يا ضعف
• همراه حركات ناهنجار مانند گرفتگي عضلاني و لرزش
• نابينايي موقت
• عدم تعادل
• آشفتگي هماهنگي
• از دست دادن صدا
• ناشنوايي
• عدم حس بويايي
• مشكل در بلع

تشخيص اختلال تبديلي در DSM5

به دليل ناشناخته بودن عوامل بيولوژيكي اختلالات تبديلي، با هيچ آزمايش و تستي قابل تشخيص نيست. تنها راه تشخيص اين اختلال حذف عوامل ديگر است. عوامل استرس زا و اضطرابي شما بررسي مي‌شود و تجربه هاي ناگوار خود را بايد براي متخصص و درمانگر شرح دهيد. DSM 5 تشخيص اين اختلال را به علائم عصبي مرتبط دانسته كه به حركات كاركردي حسي و ارادي تاثير مي‌گذارد. تشخيص افتراقي اختلال تبديلي بسيار اهميت دارد. از جمله علائم مشابه اين اختلال شامل موارد زير است.

• ضعف عضلاني: فلج دوره اي
• اختلال ضعف عضلاني: مياستني گراويس
• ضعف عضلاني: پلي ميوزيت
• لوپوس
• آسيب نخاعي
• مولتيپل اسكلروزيس

علت اختلال تبديلي

علت اختلال تبديلي دقيق و خوب مشخص نشده است اما بر اساس تحقيقات به عمل آمده اين اختلال مي‌تواند ناشي از اتفاقات غيرطبيعي در مناطق خاص مغز باشد. اختلال تبديلي واكنش روانشناختي به وقايع استرس زا و اضطرابي است. هنوز علت اين اختلال مشخص نيست و بر اساس نظريه هاي قديمي فرد مبتلا به اختلال تبديلي را پريشان مي‌دانستند. اما اين نظريه ديرينه شواهد كمي به رسميت شناخته شدن دارد.

بر اساس تحقيقات ديگر، برخي از افراد داراي اختلال تبديلي به هنجارهايي در مغز مبتلا هستند كه احساسات را تنظيم و ثبت مي‌كند كه با شبكه هاي اصلي مغز در ارتباطتند. اكثر افراد مبتلا به اختلال تبديلي در دوران كودكي تحت سوء استفاده هاي جسمي و عاطفي قرار گرفته اند.

اختلالات همراه با اختلال تبديلي

اختلالات همراه معمولا به تشخيص اختلال تبديلي كمك مي‌كنند. در مطالعات مختلف مشخص شده است كه 89 درصد اين اختلال با ساير اختلالات اضطرابي ديگر همراه است كه در ادامه مهم ترين آن ها را نام برده ايم.

• اختلال اضطراب فراگير
• اختلال وسواسي جبري
• اختلال جسماني سازي تمايز نيافته
• اختلال افسرده خويي
• اختلال افسردگي عمده
• اختلال هراس
• اختلال شخصيت مرزي
• بي توجهي
• سابقه سوء استفاده هاي مختلف در كودكي
• ناديده گرفته شدن
• اختلال شخصيت نمايشي
• اختلال شخصيت وابسته-منفعل
• افكار خودكشي

چه عواملي باعث افزايش ابتلا به اختلال تبديلي مي‌شوند؟

حقيقتا عواملي وجود دارد كه باعث تشديد علائم اختلال تبديلي مي‌شود. اين عوامل شايد جسماني نباشد، اما نبايد آن ها را ناديده گرفت. پس مساله را جدي بگيريد و براي پيشگيري اقدام كنيد. عوامل خطر اختلال تبديلي به شرح زير شناسايي شده است.

• سابقه آزارهاي جنسي در كودكان
• داشتن ويژگي هاي شخصيتي ناسازگار
• وظيفه شناسي
• اختلالات شخصيت
• سابقه بيماري عصبي (صرع)
• عضو خانواده مبتلا به اختلال تبديلي
• سابقه بيماري هاي رواني (اختلالات خلقي، اختلالات اضطرابي و اختلال تجزيه هويت)
• سخت كوشي
• كمال گرايي
• جنسيت (خانم ها به نسبت 2 به 1 بيشتر از آقايان به اختلال تبديلي مبتلا مي‌شوند.)

درمان اختلال تبديلي

اختلال تبديلي اختلال مادام العمري نيست كه بتوان تجربه هاي طولاني از ضعف عضلاني و حسي-حركتي كسب كرد. گاهي نياز به درمان دارد و علائم از فردي به فرد ديگر متفاوت است. گاهي علائم به مرور زمان به صورت خودكار درست مي‌شود و نياز به درمان ندارد. البته كه بيشتر افراد با گذشت زمان بهبود مي‌يابند.

1. روان درماني

اما روان درماني ها مانند درمان هاي گروهي، فردي، هيپنوتيزم و درمان شناختي رفتاري به تسكين و كاهش علائم اختلال تبديلي كمك مي‌كند. برخي از پزشكان به برخي از افراد داروهاي ضد اضطراب و ضد افسردگي براي درمان استرس و اضطراب تجويز مي‌كنند.

2. فيزيوتراپي

فيزيوتراپي براي درمان اختلالات حركتي در اختلال تبديلي استفاده مي‌شود. براي درمان راه رفتن، مشكلات هماهنگي، تعادل و ضعف اندام ها فيزيوتراپي انجام مي‌شود. پيشگيري از هر عارضه ثانويه اي مانند سفتي و ضعف عضلاني كه موجب عدم فعاليت مي شود، توصيه مي شود.

3. روش غير تهاجمي تحريك مغز

روش غيرتهاجمي تحريك مغز يا NIBS مثل درمان هاي شوك الكترونيك و تحريك مغناطيسي است. اين روش درماني به كاهش علائم اختلال تبديلي كمك مي‌كند. كاهش ضعف اندام ها و فلجي ها با روش غيرتهاجمي تحريك مغز انجام مي‌شود.

4. تغيير سبك زندگي

تغيير سبك زندگي روش ديگري براي درمان اختلال تبديلي است. با تغيير سبك زندگي به كاهش اضطراب و مديريت استرس بپردازيد. در ادامه تغييراتي كه باعث مديريت استرس مي‌شود را نام برده ايم.

• تقويت روابط مثبت
• خواب مناسب
• رژيم غذايي متعادل
• ورزش
• يوگا
• روش آرامش عضلاني پيش رونده
• مديتيشن
• تمرين هاي تنفسي

كلام آخر

اختلال تبديلي معمولا به دليل عوامل استرس زا بوجود مي‌آيد. علائم اين اختلال كوتاه مدت است و دوره اي از بين مي‌رود. افراد با اين اختلال به طور حساسي در موقعيت هاي اضطرابي بايد عمل كنند. براي اينكه كمتر به اين اختلال مبتلا شوند بايد مديريت و كنترل استرس را آموزش ببينند. با كمك روانشناس و مشاورين مي‌توانيد روش هاي كنترل استرس را آموزش ببينيد. مركز مشاوره ذهن نو به صورت حضوري و تلفني به مراجعان خدمات ارائه مي‎دهد. براي‌كسب اطلاعات بيشتر با شماره زير تماس حاصل فرماييد.

براي دريافت مشاوره در زمينه اختلال تبديلي مي‌توانيد در هر ساعت از روز براي مشاوره تلفني از طريق شماره 02191002360 با برترين متخصصان در مركز مشاوره روانشناسي ذهن نو تماس حاصل نماييد.

سوالي داريد؟ با ما تماس بگيريد

تماس با برترين مشاوران از طريق تلفن ثابت در سراسر كشور از 8 صبح الي 12 شب حتي ايام تعطيل

سراسر كشور :9099070354

جهت مشاوره تلفني با موبايل و رزرو وقت حضوري

شماره تماس با موبايل : 02191002360

منبع: اختلال تبديلي | علائم و درمان اختلال تبديلي