ژان پياژه متولد 1896، روانشناس معروف سوئيسي و ابداع كننده 4 مرحله تحول شناختي است. پياژه با مطالعه رفتار 3 فرزند خود و آزمون و خطا آنها متوجه شد كه كودكان با پاسخ هاي متفاوت و اشتباه، دوباره پاسخ اشتباه خود را تكرار مي‌كنند. همين آزمايش ساده باعث شد كه پياژه به فكر بررسي رشد كودكان و تفاوت آنها با كودكان شود. بررسي هاي پياژه باعث ايجاد 4 مرحله از رشد شناختي شد. كه در ادامه در رابطه با تمامي مراحل و ويژگي ها توضيح داده ايم.

منبع: ژان پياژه | زندگي نامه، نظريه رشد و تحول شناختي ژان پياژه

زندگينامه ژان پياژه

ژان ويليام فريتز پياژه، متولد 1896، معرفت شناس، زيست شناس و روانشناس فرانسوي زبان سوئيسي بود. او به دليل نظريه تحول شناختي به شهرت رسيد. او در خانواده اي با اصالت چشم به جهان گشود. پدر او استاد ادبيات قرون وسطي دانشگاه نوشاتل بود.

پياژه پس از فارق التحصيلي از سوئيس به فرانسه نقل مكان كرد. در مدرسه اي كه توسط آلفرد بينه اداره مي‌شد، مشغول به كار شد. ژان پياژه با مشاهده پاسخ هاي اشتباه و تكرار دوباره اشتباه ها به آزمون ها به دنبال آموزش و پژوهش كودكان شتافت. اين امر پياژه را به سمت اين نظريه سوق داد كه فرايندهاي شناختي كودكان خردسال به طور ذاتي با بزرگسالان متفاوت است.

پياژه در 11 سالگي مقاله كوتاهي در رابطه با گنجشك آلبينو نوشت. در دوران نوجواني مقاله اي در مورد نرم تنان نوشت. و پس از اتمام درس، در رشته علوم طبيعي مشغول به تحصيل شد. در سال 1923 با ولنتاين چتني ازدواج كرد و صاحب 3 فرزند شدند. پياژه در سال 1995 مركز بين المللي ژنتيك را راه اندازي كرد و اداره آن را تا پايان عمر بر عهده داشت. در پاريس نظريه مراحل رشد شناختي را مطرح كرد. در نهايت پياژه در سن 84 سالگي، در سال 1980 درگذشت.

مفاهيم اصلي كه در نظريه ژان پياژه وجود دارد

در نظريه شناختي پياژه 3 مفهوم اصلي وجود دارد كه عبارتند از

• 1. طرحواره ها
• 2. تعادل، دورن سازي و برون سازي
• 3. مراحل تحول شناختي

1. طرحواره ها

پياژه طرحواره را اينگونه تعريف مي‌كند: ” يك توالي عمليات منسجم و تكراري كه داراي كنش هاي جزئي است، كه به شدت به هم متصل شده و توسط يك معناي محوري اداره مي‌شود.”

در واقع وقتي طرحواره هاي كودك بتواند آنچه در اطراف وجود دارد را درك كند در حال تعادل است.

2. دورن سازي و برون سازي

پياژه رشد عقلاني را به عنوان سازگازي با محيط و جهان مي‌دانست. از نظر پياژه، تحول شناختي در سطح ثابتي پيشرفت نمي‌كند.

درون سازي: به استفاده از طرحواره موجود براي سر و كار داشتن با شي يا موقعيتي جديد، دورن سازي مي‌گويند.

برون سازي: زماني كه طرحواره موجود كار نمي‌كند و براي سر و كار داشتن با شي يا موقعيت جديد تغيير يابد، برون سازي مي‌گويند.

تعادل: به نيروي كه موجب تحول مي‌شود، تعادل مي‌گويند.

3. نظريه تحول شناختي ژان پياژه

پياژه 4 مرحله از تحول شناختي را فرض كرد كه پيچيدگي فزاينده فكر كودك را منعكس مي‌كند.

1. مرحله حسي-حركتي (تولد تا 2 سالگي)
2. مرحله پيش عملياتي (2 تا 7 سالگي)
3. مرحله عمليات عيني (7 تا 11 سالگي)
4. مرحله عمليات صوري يا انتزاعي (بالاي 11 سال)

4 مرحله از نظريه تحول شناختي ژان پياژه

ژان پياژه به 4 مرحله از نظريه تحول شناختي اشاره كرده است. كه در ادامه در رابطه با تمامي اين 4 مرحله توضيح داده ايم.

1. مرحله حسي- حركتي (تولتد تا 2 سالگي)

مرحله حسي-حركتي اولين مرحله رشد كودك است كه خود 6 بخش دارد. در اين مرحله كودك با استفاده از حواس 5 گانه و آزمون و خطا با جهان پيرامون ارتباط برقرار مي‌كند. دانستن آنكه شي اگر گم شود باز هم وجود دارد. پيشرفت اصلي اين مرحله پايداري شي است. كودكان در اين دوره سني متوجه مي‌شوند كه براي برداشتن عروسك مورد علاقه تا چه مقدار بايد دست خود را دراز كند و … . در ادامه 6 بخش از مرحله اول را توضيح داده ايم.

بخش اول: تولد تا 2 ماهگي، دوره غلبه بازتاب هاي شرطي، مانند: مكيدن است.

بخش‌دوم: 2 تا 4 ماهگي، دوره كسب تجربيات جديد و طراحي ساختارهاي جديد شناختي، مانند: گرفتن اسباب بازي

بخش سوم: 4 تا 8 ماهگي، دوره درك علت و معلول ساده و هماهنگي حواس بينايي و لامسه، مانند: هنگامي كه براي درخواست عروسك به او دست زد و عروسك را تحويل گرفت. حالا طرحي براي دست زدن به عروسك آغاز مي‌شود.

بخش‌چهارم: 8 تا 12 ماهگي، دوره درك زمان و بقاي شي، مانند: نوزادي با شنيدن صداي مادر گريه مي‌كند تا اورا بلند كند. مي‌داند كه با شنيدن صداي مادر چيزي تا آرامش و بغل نمانده است.

بخش پنجم: 12 تا 18 ماهگي، دوره تقليد از ديگران، دستيابي به حل مساله، مانند: كودك اشياء را گاز مي‌گيرد، پرت مي‌كند و لج بازي مي‌كند تا ببيند چه اتفاقي رخ مي‌دهد.

بخش ششم: 18 تا 24 ماهگي، دوره فكر كردن، تصور اشياء در ذهن و راه حل جديد براي حل مساله

2. مرحله پيش عملياتي (2 تا 7 سالگي)

در مرحله دوم كه رده سني 2 تا 7 سال است، كودك مي‌تواند راجع به اشياء به طور فرضي فكر كند و برخي از قوانين يا عمليات ذهني را بلد نيست. اين مرحله ويژگي هاي مهمي دارد كه به شرحح زير است.

خود مركز بيني يا خود مداري: منظور از خود مركز بيني يعني كودك دركي از ديدگاه اطرافيان ندارد. كودك كلمات را بر اساس درك خود بيان و تفسير مي‌كند. هنوز نمي‌دانند كه اطرافيان و كودكان ديگر شايد تجربه و نظرات متفاوتي دارند.

جاندار پنداري: معمولا در سن ۲ تا ۴ سالگي كودك تفكر خود را به نمايش مي‌گذارد. و نسبت موجودات زنده را به اشياء مي‌دهند.

عدم توانايي به توجه نمودن: در اين مرحله اگر اتفاقي براي كودك رخ دهد او توانايي بررسي از جنبه ها و زواياي مختلف را ندارد.

۳. مرحله عمليات عيني (7 تا 11 سالگي)

ژان پياژه اين مرحله را نقطه تغير اساسي كودك بيان كرد. اين مرحله ابتداي تفكر منطقي يا عملياتي است. در اين مرحله اگر از كودك بپرسيم كه جمع 3 و 4 چند مي‌شود، مي‌داند كه جواب عدد 7 مي‌باشد. و همينطور در اين مرحله اگر كودك با مسائلي روبرو شد از روايا و جنبه هاي مختلف آن را بررسي مي‌كند. اين مرحله 6 ويژگي دارد.

طبقه بندي كردن: دسته بندي اشياء در گروه هاي مخصوص خود.

بازگشت پذيري: توانايي به عقب برگرداندن مراحل و شروع از آغاز.

رديف كردن: ترتيب قرار دادن اشياء و كارها بر اساس يك ويژگي پشت سر هم.

اين هماني: تغييرات ظاهري اشياء در مقدار واقعي آنها تغييري ايجاد نمي‌كند.

جبران: در تغير شكل اشياء در يك مورد، مورد ديگر را جبران مي‌كند.

عدم تمركز: توجه همزمان به چند ويژگي اشياء

4. مرحله عمليات صوري يا انتزاعي (11 سالگي تا بزرگسالي)

در اين مرحله فرد توانايي تفكر در رابطه با مفاهيم انتزاعي را گسترش داده است. مواردي چون تعبير و تفسير ضرب المثل، استدلال كردن و فرضيه سازي در اين مرحله است. رسيدن به اين مرحله در برخي از كودكان دير تر و شايد اصلا اتفاق نيوفتد.

تفاوت هاي نظريات ژان پياژه با ساير نظريات

نظريه تحول شناختي پياژه تفاوت هايي با نظريه ساير نظريه پردازان دارد.

• نظريه پياژه در ارتباط با كودكان است نه همه يادگيرندگان
• مراحل جداي تحول را فرض كرده كه با تفاوت هاي كيفي مشخص مي‌شود.
• بر رشد و تحول متمركز است نه خود يادگيري
• از نظر پياژه، تحول شناختي در نتيجه تجربه محيطي، رشد زيستي و تجديد سازمان فرايندهاي ذهني بوده است.
• هدف از اين نظريه تبين مكانيسم ها و فرايندهايي است كه كودك به فردي تبديل مي‌شود كه با استفاده از فرضيات، استدلال و فكر كند.

براي دريافت مشاوره در زمينه رويكردهاي روانشناسي مي‌توانيد در هر ساعت از روز براي مشاوره تلفني از طريق شماره 02191002360 با برترين متخصصان در مركز مشاوره روانشناسي ذهن نو تماس حاصل نماييد.

براي عضويت در اينستاگرام (ذهن نو) كليك كنيد

آخرين تحقيقات علمي روانشناسي

ورود به صفحه

سوالي داريد؟ با ما تماس بگيريد

تماس با برترين مشاوران از طريق تلفن ثابت در سراسر كشور از 8 صبح الي 12 شب حتي ايام تعطيل

سراسر كشور :9099070354

جهت مشاوره تلفني با موبايل و رزرو وقت حضوري

شماره تماس با موبايل : 02191002360

منبع: ژان پياژه | زندگي نامه، نظريه رشد و تحول شناختي ژان پياژه