پرخاشگري كودكان آن هم در سنين پايين از جمله موضوعاتي است كه والدين بايد آن را جدي بگيرند. معمولا پسران و دختران در سنين نوجواني به دليل ورود به دوران‌بلوغ به طور طبيعي زودرنج و كمي تندخو مي‌شوند، اما پرت كردن اسباب، فحاشي، كتك زدن، داد و فرياد … رفتارهايي هستند كه احتمالا ناشي از يك نوع نقص تربيتي و حتي گاه مشكلات جسماني و رواني مي‌باشد. پرخاشگري كودكان در محيط آموزشي و ارتباط با همسالان، موجب بدتر شدن شرايط آن‌ها خواهد شد و از طرفي زمان كمك چنداني براي رفع خشونت آن‌ها نخواهد شد، بلكه علت يابي و حذف عوامل ايجاد پرخاشگري هستند كه كمك حال كودك خواهند بود. در ادامه به دلايل و راهكارهايي براي حل پرخاشگري كودكان آورده‌ايم.

منبع : پرخاشگري كودكان در سنين مختلف

تعريف پرخاشگري در كودكان

به‌طوركلي پرخاشگري به هر رفتاري كه باعث آسيب ديدن جسمي يا روحي ديگران شود، گفته مي‌شود. روانشناسان معتقدند پرخاشگري هميشه به‌صورت كتك زدن ديگران نيست؛ گاهي داد زدن سر ديگران يا حتي شوخي‌هاي تند ما همگي به دليل عصبانيت اتفاق مي‌افتند. در چنين شرايطي اين جسم طرف مقابل نيست كه آسيب مي‌بيند بلكه وي ازنظر روحي دچار مشكل مي‌شود. به همين خاطر عصبانيت و پرخاش كردن به ديگران مي‌تواند هر رفتار يا كلامي را شامل شود.

يك تقسيم‌بندي ديگر از پرخاشگري آن را به دو دسته پرخاش مستقيم و وسيله‌اي طبقه‌بندي مي‌كند. در پرخاش‌هاي مستقيم شما به دليل عصبانيت بر سر طرف مقابل خود فرياد مي‌زنيد يا هر رفتار ديگري را انجام مي‌دهيد. درواقع در اين شرايط به‌جز خالي كردن خشم‌تان هيچ انگيزه ديگري وجود ندارد. اما پرخاشگري وسيله‌اي كه بسياري از مواقع در كودكان ديده مي‌شود به اين صورت است كه آن‌ها براي رسيدن به يك هدف خاص شروع به بدرفتاري مي‌كنند. براي مثال كودكي كه به اسباب‌بازي يا برنامه تلويزيوني موردعلاقه‌اش نرسيده آن‌قدر با مادر بدرفتاري مي‌كند تا بالاخره مادرش را تسليم كرده و به خواسته خود برسد. براي آشنايي با ساير نشانه‌هاي اختلالات رفتاري كودكان كليك كنيد.

دلايل پرخاشگري كودكان

مشكلات جسمي

تحقيقات نشان داده است كه مشكلات تيروئيد يا ناهنجاري در بعضي از بخش‌هاي مغز مي‌توانند با عصبانيت و پرخاشگري كودكان ارتباط داشته باشند. به همين خاطر اولين قدم براي درمان كودكان پرخاشگر اين است كه ازنظر سلامت جسماني موردبررسي قرار بگيرند.

الگوبرداري از اطرافيان

تقليد يكي از مهم‌ترين راه‌هاي يادگيري در كودكان است. آن‌ها به‌دقت رفتارهاي شما را زير نظر دارند و دير يا زود درست مثل خودتان رفتار مي‌كنند. به همين خاطر روانشناسان كودك معتقدند كه پرخاشگري در كودكان اكثر اوقات به حضور يك فرد پرخاشگر در محيط اطراف آن‌ها ربط پيدا مي‌كند. تماشاي پرخاش‌هاي كلامي يا رفتاري از سوي والدين يا هر يك از كساني كه با كودك در ارتباط است باعث مي‌شود تا آن‌ها اين رفتار را ياد گرفته و درست مانند آن را اجرا كنند.

محتواي خشن كتاب‌ها يا فيلم‌ها

تقليد كودكان از يك الگوي خشن هميشه هم در محيط خانه اتفاق نمي‌افتد. گاهي اوقات آن‌ها از قهرمان يك داستان تقليد مي‌كنند. درنتيجه يكي ديگر از راهكارها براي كاهش پرخاشگري كودك اين است كه محتواي كارتون‌ها و كتاب‌هاي او را مديريت كنيد.

بازي‌هاي رايانه‌اي

آلبرت بندورا روانشناس معروف در يك بررسي از بعضي كودكان خواست تا به عروسكي ضربه بزنند. در پايان تحقيق او متوجه شد كودكاني كه از آن‌ها خواسته بود به عروسك ضربه بزنند پرخاشگري بيشتري از خود نشان دادند. درواقع برخلاف يك باور قديمي كه معتقد بود ضربه زدن باعث آزاد شدن هيجانات و كم شدن عصبانيت مي‌شود؛ بندورا متوجه شد كه كودك هرچه بيشتر در جهت پرخاش تقويت شود، اين احساس در او شدت بيشتري پيدا مي‌كند. به همين خاطر يكي از دلايل پرخاشگري كودك بازي‌هاي رايانه‌اي هستند كه از او مي‌خواهند در جايگاه قهرمان ‌بازي نسبت به ديگران بي‌رحمانه رفتار كند.

تلاش براي رسيدن به اهداف

همان‌طور كه گفتيم گاهي اوقات پرخاشگري كودكان به اين خاطر اتفاق مي‌افتد كه آن‌ها احساس مي‌كنند از اين راه مي‌توانند چيزي به دست بياورند. شايد شما هم در اطراف‌تان كودكاني را ديده باشيد كه براي به دست آوردن خواسته‌هايشان حسابي قشقرق راه مي‌اندازند و تا به خواسته خود نرسند آرام نمي‌شوند. اين رفتار به اين خاطر است كه كودك ياد گرفته با بدرفتاري مي‌تواند به خواسته‌هاي خود دست پيدا كند. به خاطر داشته باشيد تا هركجا كه والدين در مقابل بدرفتاري كودك كوتاه بيايند و او را به خواسته‌اش برسانند اين رفتار تكرار خواهد شد.

افسردگي و بيماري‌هاي روحي

كودكان توانايي بيان احساسات خود را ندارند. به همين خاطر بسياري از مواقع ناراحتي خود را با پرخاشگري نشان مي‌دهند. پرخاش كودك به اطرافيان مي‌تواند نشانه‌اي از افسردگي يا اضطراب در او باشد و بررسي اين بيماري‌ها پيش از تلاش براي برطرف كردن خشم يكي از مهم‌ترين كارهايي است كه بايد انجام شود.

آسيب ديدن از جانب اطرافيان

تجاوز، مورد زورگويي قرار گرفتن در راه مدرسه يا حتي تمسخر هم‌كلاسي‌ها و اطرافيان همگي مي‌توانند دلايلي براي پرخاشگري كودك شوند. در اين شرايط كودك از وضع موجود ناراضي است؛ اما به هر دليلي نمي‌تواند راجع به آن صحبت كند. به همين خاطر احساس ناراحتي مي‌كند و اين ناراحتي و فشار روحي ممكن است خود را به‌صورت پرخاشگري نشان دهد.

درمان پرخاشگري كودكان

مشكلات جسماني را بررسي كنيد

همان‌طور كه گفتيم گاهي اوقات مشكلات جسماني هستند كه باعث پرخاشگري كودك مي‌شوند. به همين خاطر بهتر است در اولين قدم از نبودن اين بيماري‌ها مطمئن شويد. در كنار بيماري‌هاي جسماني مانند مشكلات تيروئيد، اختلالات عصبي-رشدي مثل بيش فعالي يا اوتيسم هم مي‌توانند با پرخاشگري ارتباط داشته باشند. اين بيماري‌ها به دليل مشكلاتي كه در زندگي كودك ايجاد مي‌كنند باعث پرخاشگري آن‌ها مي‌شوند. اگر كودك شما دچار اين بيماري‌هاست بهتر است روي درمان بيماري اصلي تمركز كنيد.

براي درمان پرخاشگري كودكان با او صحبت كنيد

در يك فضاي دوستانه با فرزندتان صحبت كنيد و از او بپرسيد چرا احساس ناراحتي مي‌كند؟ چه چيزي او را پرخاشگر مي‌كند؟ سعي كنيد بفهميد كودك از چه چيزي ناراحت است و براي برطرف كردن آن تلاش كنيد. براي مثال بعضي كودكان از اينكه والدين‌شان مشغول كارهاي خود مي‌شوند و نسبت به آن‌ها بي‌توجه هستند احساس ناراحتي مي‌كنند. سعي مي‌كنند با پرخاشگري والدين را مجبور كنند كه به آن‌ها توجه داشته باشند. در صحبت با كودك سعي كنيد رفتار درست و غلط را به آن‌ها آموزش دهيد.

بي‌توجه باشيد

هر زمان فرزند شما به‌جاي پرخاشگري رفتار مناسبي از خودش نشان مي‌دهد او را تشويق كنيد. اما هر وقت رفتار پرخاشگرانه را مي‌بينيد كاملاً نسبت به آن بي‌توجه باشيد. به‌اين‌ترتيب كودك متوجه دو نكته مي‌شود. نخست اينكه با پرخاشگري به خواسته‌هاي خود نمي‌رسد؛ و دوم اينكه براي رسيدن به خواسته‌هاي خود بايد رفتار بهتري را جايگزين كند.

رفع پرخاشگري كودكان با ثابت‌قدم بودن

قوانيني كه براي تربيت فرزندتان در نظر مي‌گيريد بايد هميشه ثابت باشند. براي مثال اينكه يك روز كودك با پرخاش به خواسته‌هاي خود برسد و يك روز ديگر نرسد چيزي را حل نخواهد كرد. اگر مي‌خواهيد فرزندتان به‌خوبي ياد بگيرد كه چه رفتاري اشتباه است بايد هميشه در اجراي قوانين ثابت‌قدم باشيد. براي اشنايي با جديدترين روش‌هاي تربيت كودكان كليك كنيد.

از يك مشاور كمك بگيريد

اگر احساس مي‌كنيد متوجه دليل پرخاشگري فرزندتان نمي‌شويد، شدت پرخاشگري‌هاي او غيرقابل‌كنترل است و يا به‌تنهايي نمي‌توانيد آن را درمان كنيد، بهترين راه اين است كه از مشاور كودك كمك بگيريد. مشاورين مي‌توانند با استفاده از مصاحبه‌هاي باليني، بررسي نقاشي‌هاي كودك و همين‌طور بازي با آن‌ها متوجه دليل پرخاشگري شوند و براي درمان آن برنامه‌ريزي كنند. به‌علاوه صحبت كردن با يك مشاور نكات مهمي را هم راجع به راهكارهاي ارتباط برقرار كردن و همين‌طور تربيت كودك به شما آموزش مي‌دهد. براي دريافت مشاوره كودك كليك كنيد.

براي دريافت مشاوره در زمينه كودك مي توانيد از طريق شماره 02166419012 با برترين متخصصان در كلينيك تخصصي ني ني مايند تماس بگيريد.

سؤالات متداول

پرخاشگري كودك چه دلايلي دارد؟

تلاش براي جلب‌توجه، رسيدن به اهداف، بيماري‌هاي روحي و يا الگو گرفتن از يك فرد پرخاشگر از مهم‌ترين دلايل اين شرايط هستند.

چطور با كودك پرخاشگر رفتار كنيم؟

مهم‌ترين نكته در رفتار با اين كودكان اين است كه رفتارهاي نامناسب آن‌ها را مورد بي‌توجهي قرار دهيد؛ در عوض در مقابل رفتارهاي مناسب به آن‌ها پاداش دهيد.

منبع : پرخاشگري كودكان در سنين مختلف