روش‌هاي درمان فوبيا يكي از قديمي‌ترين موضوعاتي ست كه در روانشناسي مطرح شده است. فوبيا به معناي يك ترس بيمارگونه و غيرمنطقي از يك موضوع مي‌باشد. موضوع ترس مي‌تواند هر چيزي باشد و از حيوانات گرفته تا ارتفاع و يا رانندگي را شامل شود. آنچه باعث دريافت تشخيص ابتلا به بيماري فوبيا مي‌شود عدم تناسب ميان شدت ترس فرد با واقعيت بيروني است. اگرچه فوبي­ها يكي از انواع اختلالات رواني هستند كه در طي اين سال‌ها به‌خوبي شناخته شده و پژوهش‌هاي بسياري نيز روي آن‌ها صورت گرفته است بااين‌حال مكاتب درماني مختلف در روانشناسي، راجع به دلايل ايجاد و نحوه درمان فوبيا با يكديگر اختلاف دارند. ما در اين مطلب راه‌هاي مختلف درمان فوبيا و مزايا و معايب هريك از آن‌ها را بررسي خواهيم كرد.

منبع : 

درمان فوبيا

روش هاي برترين روانشناس براي درمان فوبي

درمان فوبي

درمان فوبيا | روش هاي برترين روانشناس براي درمان فوبي

مركز مشاوره روانشناسي ذهن نو خدمات 

مركز مشاوره ذهن نو برترين مركز مشاوره روانشناسي در زمينه هاي مختلف روانشناسي از جمله مشاوره خانواده، ازدواج، كودك، طلاق، خيانت، نوجوان، بلوغ، جنسي و سكس تراپي ، ترك اعتياد، اختلات رواني و شخصيت و ... مي باشد.

مشاوره تلفني - مشاوره تلفني خانواده - مشاوره تلفني ازدواج - مشاوره تلفني خيانت - مشاوره تلفني كودك - مشاوره تلفني جنسي - مشاوره تلفني ترك اعتياد - مشاوره شغلي تلفني - مشاوره تلفني تحصيلي - مشاوره حضوري - مشاوره خانواده - مشاوره ازدواج - مشاوره خيانت - مشاوره كودك - مشاوره جنسي - مشاوره ترك اعتياد - مشاوره شغلي- مشاوره تحصيلي

از جمله مهمترين موضوعاتي كه شما بايد بر روي آن ها 

ترك ترياك - ترك متادون - ماده مخدر گل - ترك ترامادول - تربيت كودك - تست اعتياد - ترك اعتياد - درمان استرس - درمان اضطراب - درمان افسردگي - علائم افسردگي - روانشناسي كودك - ملاك انتخاب همسر 

فوبيا چيست؟

فوبيا يا ترس مرضي نام يك اختلال رواني است كه باعث مي‌شود فرد نسبت به يك موضوع مشخص ترسي غيرمنطقي را تجربه كند. اگرچه بيمار از غيرمنطقي بودن ترس خود آگاه است بااين‌حال در شرايط مواجهه با موضوع ترس معمولاً نمي‌تواند خود را كنترل كند و از روبه‌رويي با پديده‌اي كه از آن مي‌ترسد به‌شدت اجتناب مي‌كند. موضوع ترس فرد مي‌تواند هر چيزي باشد. شايع‌ترين انواع فوبي­ها معمولاً فوبي حيوانات، ارتفاع، خون و جراحت و يا ترس از قرار گرفتن در مكان‌هاي بسته هستند. بر اساس پژوهش‌هاي صورت گرفته ترس‌هاي مرضي يا فوبيا يكي از اختلالات شايع است كه در هر سني احتمال بروز آن وجود دارد.

نشانه‌هاي ابتلا به فوبيا

از كجا بدانيم فردي به بيماري فوبيا مبتلا شده؟ اصلي‌ترين شاخصه ابتلا به بيماري فوبيا وجود يك ترس شديد از موضوعي خاص است كه براي حداقل 6 ماه ادامه پيدا كرده باشد. اين ترس مي‌بايست به حدي باشد كه فرد از مواجهه با موضوع ترس به‌شدت اجتناب كند و حتي حاضر شود از بسياري موقعيت‌ها به خاطر عدم مواجهه با موضوع ترس اجتناب كند. با توجه به خاصيت فراگيري فوبيا نشانه‌هاي ترس فرد به‌تدريج به تمامي موضوعاتي كه با پديده اوليه به نوعي ارتباط داشته باشند نيز تعميم پيدا مي‌كند. براي مثال فردي كه از يك حيوان خاص مي‌ترسد. احتمالاً علاوه بر مواجهه با خود حيوان در شرايطي كه با تصوير يا فيلمي از اين حيوان مواجه شود و يا اسم آن را بشنود نيز نشانه‌هاي اضطراب را بروز خواهد داد. به‌طوركلي مي‌توان نشانه‌هاي ابتلا به فوبيا را در موارد زير خلاصه كرد.

• فرد براي مدت حداقل 6 ماه از يك موضوع مشخص (حيوان، ارتفاع، رانندگي، خون و جراحت و…) مي‌ترسد.
• فرد به‌شدت از مواجهه با موضوع ترس اجتناب مي‌كند و در صورت مواجهه نشانه‌هاي اضطراب مانند تپش قلب، تنگي نفس، لرزش يا حتي غش كردن را نشان خواهد داد.
• اگرچه فرد به غيرمنطقي بودن موضوع ترس خود اذعان دارد بااين‌حال نمي‌تواند با ترس خود مبارزه كند.
• به اين نكته توجه داشته باشيد كه ترس‌هاي فوبيك در كودكان ممكن است به دليل ناتواني آن‌ها در تشخيص و بيان احساساتشان، به‌صورت بيقراري و تغييرات خلقي يا هر نشانه غيرمعمول رفتاري ديگر در مواجهه با موضوع ترس خود را نشان بدهد.

چرا بايد براي درمان فوبيا اقدام كنيم؟

پيش از آنكه راجع به روش‌هاي مختلف در درمان فوبيا صحبت كنيم بهتر است به اين سؤال پاسخ دهيم كه چه الزام و اهميتي براي درمان فوبيا وجود دارد. بسياري از افراد مبتلا به اين بيماري با ترس خود به نوعي كنار مي‌آيند و به همين خاطر ضرورتي براي درمان آن احساس نمي‌كنند. اجتناب از مواجهه با موضوع ترس باعث مي‌شود كه آن‌ها از احساس اضطراب و تنش‌هاي مربوط به اين بيماري در امان باشند و درنتيجه دليلي براي درمان وجود نخواهد داشت.

دلايل بسياري براي الزام به درمان فوبيا وجود دارد كه مهم‌ترين آن‌ها فراگير بودن ترس‌هاي مرضي است. درصورتي‌كه شما براي درمان ترس خود اقدام نكنيد اين ترس به‌تدريج تعميم پيدا كرده و مسائل بسياري را در حيطه خود قرار مي‌دهد. براي مثال ترس از موش باعث مي‌شود كه شما به‌تدريج از ديدن فيلم يا تصوير و حتي شنيدن نام موش نيز دچار وحشت شويد. علاوه بر اين ترس از موش مي‌تواند تعميم بيشتري پيدا كرده و تمامي حيوانات و پديده‌هاي مشابه با موش را نيز دربر بگيرد.

در كنار تعميم پيدا كردن ترس‌هاي فوبيك دليل ديگري كه براي درمان اين بيماري وجود دارد خللي است كه در روند معمول زندگي شما ايجاد خواهد كرد. براي مثال فردي كه از موش‌ها مي‌ترسد احتمالاً از راه رفتن در پياده‌روهاي كنار جداول اجتناب مي‌كند. اين فرد ممكن است به ديدن برخي از دوستان يا اقوام نرود زيرا از وجود موش در خانه آن‌ها هراس دارد. موضوعاتي ازاين‌دست معمولاً براي بيماران مبتلا به فوبي آشنا هستند و آن­ها از موقعيت‌هاي بسياري به دليل عدم مواجهه با موضوع ترسشان اجتناب مي‌كنند. با توجه به آنچه گفته شد روانشناسان معمولاً توصيه مي‌كنند كه فرد براي درمان فوبيا اقدام نمايد و پيش از شدت گرفتن اين ترس آن را از بين ببرد.

درمان فوبيا | درمان‌هاي رفتاري

شيوه‌هاي متفاوتي از درمان براي افراد مبتلا به ترس‌هاي مرضي وجود دارد كه هريك از آن‌ها مي‌توانند با توجه به وضعيت و شرايط مشخصي مفيد باشند. ما در ادامه به انواع روش‌هاي درمان فوبيا اشاره خواهيم كرد اما در اين قسمت درمان‌هاي رفتاري بيماري فوبيا را با يكديگر بررسي مي‌كنيم.

تكنيك‌هاي رفتاري در درمان فوبيا كارآمدترين و پراستفاده‌ترين روش هستند. بر اساس تحقيقات صورت گرفته اكثريت درمان‌هايي كه از روش‌هاي رفتاري براي درمان فوبيا استفاده مي‌كنند موفق بوده و حتي نتيجه آن براي طولاني‌مدت و بدون بازگشت نشانه‌ها در فرد باقي خواهد ماند.

باور زيربنايي در روش‌هاي درمان رفتاري فوبي اين است كه فرد مبتلا معمولاً به دنبال يك تجربه تلخ مانند تصادف رانندگي و يا حمله حيوانات دچار ترس مي‌شود. آن‌ها معمولاً در ساير موارد مواجهه با موضوع ترس به‌سرعت از آن اجتناب مي‌كنند و به همين خاطر فرصت تجربه اين مسئله كه الزاماً قرار نيست بازهم اتفاق تلخي رخ دهد را از دست خواهند داد. درنتيجه هدف اصلي تمامي روش‌هاي رفتاري اين است كه بيمار را با موضوع ترسش مواجه كنند تا او به اين باور برسد كه دليلي براي ترس و انتظار بروز يك واقعه هولناك وجود ندارد. در ادامه اصلي‌ترين روش‌هاي رفتاري براي درمان فوبيا را با يكديگر بررسي خواهيم كرد.

حساسيت‌زدايي منظم

در اين روش ابتدا به فرد آموزش داده مي‌شود تا از طريق تمريناتي مثل ريلكسيشن يا آرام‌سازي توانايي كنترل اضطراب را پيدا كند. سپس درمانگر و بيمار با كمك هم فهرستي از موقعيت‌هاي ترسناك را تهيه مي‌كنند. براي مثال فردي كه از مار مي‌ترسد احتمالاً كمترين ميزان ترس را در شرايطي تجربه مي‌كند كه نام اين حيوان را مي‌شنود و بيشترين ميزان ترس نيز مربوط به تماس پوستي خواهد بود. سپس درمانگر از اولين مورد فهرست محرك‌ها را به بيمار ارائه كرده و او مي‌بايست با كمك آنچه در تمرينات آرام‌سازي آموخته اضطراب خود را كنترل كند. هنگامي‌كه بيمار توانايي كنترل اضطراب را پيدا كرد، مرحله بعدي فهرست به وي ارائه مي‌شود.

غرقه­‌سازي

در روش غرقه­‌سازي برخلاف حساسيت‌زدايي فرد به‌تدريج و به‌صورت سلسله مراتبي با موضوع ترس مواجه نمي‌شود بلكه به‌يك‌باره او را با موضوع اصلي مواجه مي‌كنند و اجازه اجتناب يا فرار به او داده نمي‌شود. پس از مدتي اضطراب فرد از بين رفته و بيماري او درمان مي‌شود.

استفاده از واقعيت مجازي

در شرايطي كه امكان مواجهه حضوري با موضوع ترس وجود نداشته باشد استفاده از واقعيت مجازي تا حد زيادي كمك‌كننده خواهد بود. در اين شرايط فرد با استفاده از تكنولوژي واقعيت مجازي خود را در مواجهه با موضوع ترس احساس مي‌كند و از اين طريق بيماري وي درمان مي‌شود. نتايج پژوهش‌ها نشان مي‌دهد كه اين روش درماني نيز درست به‌اندازه مواجهه‌هاي حضوري مفيد خواهد بود.

درمان فوبيا با درمان شناختي-رفتاري

يكي ديگر از روش‌هاي موفق درزمينهٔ درمان فوبيا استفاده از روش‌هاي شناختي يا شناختي-رفتاري است. در اين شيوه علاوه بر كمك گرفتن از تكنيك‌هاي رفتاري كه در بالا گفته شد باورها و تصورات اشتباه فرد نيز موردبررسي قرار مي‌گيرد و فرد متوجه خطاهاي منطقي كه باعث ترس وي مي‌شوند خواهد شد.

درمان فوبيا با روانكاوي

نظريه روانكاوان در ارتباط با درمان فوبيا شايد يكي از قديمي‌ترين و يا حتي اولين نظريه در اين زمينه باشد بااين‌حال به دليل پيچيدگي‌هاي اين درمان و زمان زيادي كه براي آن صرف مي‌شود معمولاً از اين شيوه براي درمان فوبيا استفاده نمي‌شود. روانكاوان و ازجمله فرويد معتقدند كه فوبيا درواقع يك اضطراب نمادين ناشي از ترسي است كه فرد در ضمير ناهشيار تجربه مي‌كند. بااين‌حال به دليل اينكه مشكلات اخلاقي مانع از بيان ترس واقعي فرد مي‌شود او به‌صورت ناهشيار ترس خود را بر موضوع ديگري منتقل مي‌كند كه به لحاظ نمادين مشابه موضوع ترس اصلي است.

معروف‌ترين نمونه درمان فوبيا به‌وسيله روانكاوي كودكي به نام هانس است كه در حقيقت دچار ترس و نفرت از پدر بوده است؛ اما به دليل غيراخلاقي بودن اين موضوع و همچنين وابستگي هانس به مراقبت والدين، ذهن كودك اين ترس را در ناهشيار سركوب كرده و آن را بر اسب منتقل مي‌نمايد؛ زيرا اسب به‌صورت نمادين مي‌تواند نشان دهنده قدرت بدني بالاي پدر باشد.

براي درمان با اين شيوه بيمار بايد مدت نسبتاً طولاني را تحت درمان روانكاوي قرار بگيرد تا به‌تدريج نسبت به مشكلاتش آگاهي پيدا كند. روانكاوان معتقدند كه در صورت آگاهي يافتن فرد از علت بيماري وي درمان خواهد شد و نيازي به آموزش نكات ديگر به او نيست. بااين‌حال همان‌طور كه گفته شد اين درمان به دليل پيچيدگي‌ها و زمان زيادي كه براي بهبودي نياز دارد معمولاً مورداستفاده قرار نمي‌گيرد.

درمان فوبيا با دارودرماني

يكي از بحث‌برانگيزترين مسائل درزمينهٔ درمان فوبيا استفاده از داروهاست. اگرچه معمولاً براي كنترل اضطراب فرد از داروها و به‌ويژه داروهاي ضد اضطراب يا آرام‌بخش استفاده مي‌شود اما بايد دانست كه داروها قدرت درمان اين بيماري را ندارند؛ آن‌ها صرفاً مي‌توانند در شرايطي كه فرد مجبور به مواجهه با ترس‌هاي خود است از شدت بروز علائم اضطرابي بكاهند. به همين خاطر روانشناسان توصيه مي‌كنند در حين اقدام براي درمان فوبيا و به‌ويژه استفاده از روش‌هاي رفتاري از داروها استفاده نكنيد؛ زيرا تجربه ميزان مشخصي از اضطراب براي بهبود بيماري فرد لازم است.

سؤالات متداول

1. بهترين روش درمان فوبيا چيست؟

بر اساس پژوهش‌هاي صورت گرفته استفاده از تكنيك‌هاي رفتاري در درمان فوبيا نتايج موفق بسياري را به همراه داشته است.

2. آيا داروها مي‌توانند در درمان فوبيا اثربخش باشند؟

داروهاي ضد اضطراب صرفاً مي‌توانند علائم بيماري را كاهش دهند اما قدرت درمان و از بين بردن نشانه‌ها را ندارند. براي از بين بردن كامل نشانه ها بايد براي درمان اضطراب نزد روانشناس مراجعه كنيد.

براي دريافت مشاوره در زمينه فوبيا مي‌توانيد از طريق شماره _ با برترين متخصصان در مركز مشاوره روانشناسي ذهن نو تماس بگيريد.

منبع : درمان فوبيا