سيكل قاعدگي يا چرخه قاعدگي يك تغيير فيزيولوژيكي در بدن زنان است كه از سن بلوغ تا زمان يائسگي در زنان براي توليد مثل و بارداري رخ مي‌دهد. در اين فرآيند هر ماه يك تخمك بالغ مي شود كه آماده شكل گيري جنين است. كساني كه قصد بارداري دارند، مي‌توانند با اطلاع از چرخه قاعدگي در بهترين زمان اقدام نمايند و در صورتي كه هنوز قصد بارداري نداريد، با اطلاع از سيكل و نحوه بارور شدن تخمك از بارداري ناخواسته جلوگيري نماييد. در ادامه اطلاعات كاملي از سيكل قاعدگي و بارداري ارائه كرده‌ايم.

براي دريافت مشاوره در زمينه سيكل قاعدگي مي‌توانيد در هر ساعت از روز براي مشاوره تلفني از طريق شماره 02191002360  و يا از طريق تلفن ثابت با شماره 9099070354 جهت ارتباط با برترين متخصصان در مركز مشاوره روانشناسي ذهن نو تماس حاصل نماييد.

منبع: سيكل قاعدگي چيست

سيكل قاعدگي

رحم به طور ميانگين ماهي يكبار يك لايه بافت جديد با نام اندومتريوم، آندومتر ايجاد مي‌كند. هدف از ايجاد اين لايه پذيرش تخمكي است كه تشكيل لقاح داده است، چنانچه لقاح ايجاد نگردد، لايه ايجاد شده فرو مي‌ريزد و سيكل قاعدگي آغاز مي‌شود.

به طور كلي سيكل و چرخه قاعدگي در سه فاز (فوليكولار، فاز اوولاسيون يا تخمك‌گذاري و  فاز لوتِئال يا جسم زرد) طي مي‌شود. هر چرخه از اولين روز خونريزي شروع مي‌گردد.

علائم چرخه و سيكل قاعدگي

زنان در طي سيكل قاعدگي علائمي شامل آكنه، نگراني و اضطراب، احساس افسردگي و نا‌اميدي، از دست دادن علاقه به انجام كار و فعاليت معمول، كمبود انرژي و خستگي و  عدم تمركز كافي، تغيير در اشتها و پرخوري، اختلال در خواب شامل سردرد، دل درد، نفخ شكم، حساسيت پستان‌ها، ورم و افزايش وزن را تجربه مي‌كنند.

اندام هاي مربوط به سيكل قاعدگي

همانطور كه اشاره كرديم سيكل قاعدگي در كل با چرخه سه ارگان همراه است:

1. چرخه‌ تخمك‌گذاري : در اين مرحله تخمك بالغ شده و آزاد مي‌شود.
2. چرخه‌ي رحم : در اين مرحله از سيكل قاعدگي، محيط رحم مناسب تخمك لقاح يافته شده و زمينه ايجاد ساختار بلاستوسيست (براي نگه‌داشتن تخمك بارور) فراهم مي‌گردد.
3. چرخه‌ي دهانه‌ي رحم : در اين مرحله دهانه‌ رحم به اسپرم اجازه‌ي عبور مي‌دهد تا پس از لقاح با تخمك، زيگوت تشكيل شود. در صورتي كه لقاحي شكل نگيرد، خونريزي از مهبل رخ خواهد داد.

سيكل قاعدگي و باروري

همانطور كه مي‌دانيد به طور كلي چرخه قاعدگي با هدف حفظ باروري در زنان انجام مي‌شود. اين فرآيند تحت كنترل دستگاه هورموني بدن و غدد اندوكرين است. در اين ميان هورمون‌هاي پروژسترون و استروژن نقش اصلي در چرخه قاعدگي را دارند، چراكه استروژن در ساخت لايه‌ي داخلي رحم فعال است و پروژسترون نيز پس از تخمك گذاري، در ضخيم كردن لايه داخلي رحم به استروژن كمك مي‌كند تا محيط مناسبي جهت تخمك لقاح يافته ايجاد شود.

اگر سطح استروژن و پروژسترون كاهش يابد، لايه ايجاد شده از بين مي‌رود و با شروع خونريزي اولين روز از چرخه و سيكل قاعدگي آغاز مي‌گردد

سيكل قاعدگي از چه سني آغاز مي‌شود؟

به طور كلي سيكل قاعدگي براي دختران از بعد از 12 سالگي شروع مي‌شود. زمان اولين پريود براي دختران نامشخص است. اما با توجه به عوامل ژنتيكي و محيطي مي‌توان تا حد زيادي آن را حدس زد. اين چرخه تا زمان يائسگي ادامه مي‌يابد و همچنين دچار تغييرات زيادي مي‌شود. در اين ميان رعايت بهداشت شخصي و جنسي دختران بسيار مهم است و در قدرت باروري آنها تاثير دارد.

سيكل قاعدگي چند روز است؟

معمولا سيكل قاعدگي در افراد مختلف يك بازه زماني 28 روزه است. اين بازه زماني يك ميانگين بوده و ممكن است كمتر و يا بيشتر شود.

ريزش لايه داخلي رحم كه همان قاعدگي (پريود) است، ممكن است بين ۳ تا ۷ روز زمان ببرد كه با توجه به بدن‌هاي مختلف اين بازه زماني نيز قابل تغيير خواهد بود، چنانچه اين بازه زماني كمتر و يا بيشتر شود، نيازمند مراجعه به پزشك مي‌باشد.

هر فرد در هر دوره از قاعدگي ميزان 20 تا 80 ميلي ليتر خون از طريق دهانه رحم و سپس واژن از دست مي‌دهد.

تخمكي كه در فرآيند قاعدگي ايجاد مي‌شود، تنها 24 ساعت زنده است. در صورتي كه در اين زمان عمل لقاح صورت نگيرد، تخمك ايجاد شده 14 روز بعد با خون قاعدگي دوره بعدي، دفع مي‌گردد.

بهترين زمان بارداري در سيكل قاعدگي

در ابتداي مقاله اشاره كرديم كساني كه قصد بارداري دارند، مي‌توانند با اطلاع از چرخه قاعدگي ، بهترين زمان را براي بارداري انتخاب كنند.

بهترين زمان براي بارداري، اقدام در پنجره‌ باروري سيكل و چرخه‌ قاعدگي است. پنجره باروري در چرخه قاعدگي شش روز است اين شش روز شامل پنج روز قبل از تخمك گذاري و روز تخمك گذاري مي‌شود.

پنجره باروري چرخه قاعدگي در واقع نشان دهنده طول عمر اسپرم (حدود پنج روز) و طول عمر تخمك (24 ساعت) است.

بايد در نظر داشته باشيد كه احتمال بارداري در اين پنجره باروري نيز دو روز قبل از تخمك گذاري و روز تخمك گذاري بيشتر از روزهاي ديگر خواهد بود. همينطور پس از گذشت 12 تا 24ساعت بعد از تخمك‌گذاري، زن با احتمال پايين قادر به بارداري در آن چرخه قاعدگي خواهد بود.

زمان تخمك گذاري در چرخه قاعدگي

اگر به طور متوسط فرض كنيم كه چرخه قاعدگي ۲۸ روز باشد، تخمك گذاري در روز چهاردهم انجام مي‌شود، بنابراين سه روزي كه عمل باروري انجام مي‌شود، در روزهاي ۱۲، ۱۳ و ۱۴ است.

در برخي از زنان چرخه قاعدگي طولاني و مثلا ۳۵روز مي‌باشد، در اين صورت تخمك گذاري در روز ۲۱ام انجام مي‌شود و فرد در روزهاي ۱۹، ۲۰ و ۲۱ شانس باروري زيادي دارد.

در برخي ديگر از زنان نيز چرخه و سيكل قاعدگي كوتاه و مثلا ۲۱روز است، تخمك گذاري در اين چرخه در روز هفتم شروع مي‌شود و احتمال باروري در روزهاي ۵، ۶ و ۷ در بيشترين شانس خود قرار دارد.

⭕توجه

چرخه‌هاي قاعدگي در زنان متفاوت مي‌باشد. شما بايستي متناسب با سيكل قاعدگي خود روزهاي باروري‌تان را مشخص كنيد. براي مثال اگر خانمي داراي سيكل قاعدگي ۲۴ روزه باشد (يعني اگر روز اول همان روز شروع خون ريزي باشد؛ روز 24 آخرين روز از سيكل قاعدگي خواهد بود)، پس از هفت روز خونريزي، رابطه جنسي برقرار كند، اسپرم وارد رحم او مي‌شود و سه تا پنج روز نيز زنده مي‌ماند.

در مورد اين خانم از روز 10ام تا 14ام زمان تخمك گذاري است و احتمال بارداري در روز 12 ام در بيشتر حد قرار دارد، در اين صورت با تشكيل لقاح، حتما باردار خواهد شد. براي برخي زنان تخمك گذاري همراه با لكه بيني نيز همراه است.

مراحل سيكل قاعدگي

در اين قسمت براي درك بهتر و نتيجه گيري از مطالبي كه ارائه كرديم، به طور خلاصه، سه مرحله اصلي در يك چرخه قاعدگي 28 روزه را توضيح مي‌دهيم.

🔷مرحله اول

مرحله اول، مرحله‌ فوليكولي، مرحله‌ي تكثيري يا مرحله‌ي استروژني است كه شامل روزهاي اول تا سيزدهم است. در اين مرحله فوليكول‌هاي تخمدان به سرعت رشد مي‌كنند.

از روز اول خونريزي قاعدگي تا روز پنجم لايه داخلي رحم ريزش مي‌كند و فرد دچار خونريزي مي‌شود. فاز تكثيري از روز اول تا روز تخمك گذاري ادامه دارد، در اين فرآيند فوليكول‌هاي داخل رحم بالغ مي‌گردد.

هورمون‌هاي مربوط به آزاد كردن فوليكول‌ها از تخمدان ترشح مي‌شود. يكي از فوليكول‌ها با سرعت رشد زياد تبديل به تخمك مي‌شود.

🔷مرحله دوم

مرحله دوم مرحله‌ تخمك‌گذاري است كه در روز چهاردهم يك سيكل قاعدگي ۲۸ روزه اتفاق مي افتد. پس از اينكه تخمك وارد لوله‌ فالوپ شود، ۲۴ تا ۴۸ ساعت زمان نياز دارد تا با اسپرم تشكيل لقاح دهد.

همانطور كه اشاره كرديم در اين مرحله چرخه دهانه رحم، با افزايش مخاط دهانه رحم باعث مي‌شود كه اسپرم راحت‌تر وارد رحم شده و به تخمك برسد. چنانچه فرآيند لقاح انجام نشود، لايه داخلي از بين مي‌رود.

🔷مرحله سوم

مرحله سوم مرحله‌ لوتئال، مرحله‌ي جسم زرد يا مرحله‌ي ﭘﺮوژﺳﺘﺮوني است كه در روزهاي ۱۵ تا ۲۸ انجام مي‌شود. در اين مرحله يا جسم زرد ايجاد مي‌شود و يا بارداري رخ مي‌دهد.

در اين مرحله نيز بدن آماده بارداري و تشكيل لقاح است. در اين مرحله وظيفه اصلي بر عهده هورمون پروژسترون مي‌باشد كه به ميزان زيادي ترشح مي‌گردد.

سيكل قاعدگي ناسالم

برخي از زنان به دليل ابتلا به بيماري هاي مختلف و يا عوامل ديگر مشكلاتي را در سيكل قاعدگي خود تجربه مي‌كنند. افراد در اين شرايط نشانه هايي مانند برهم خوردن زمان قاعدگي، خونريزي شديد، دردهاي شديد، تكرار شدن خونريزي چندبار در يك ماه، پريود نشدن و ديرتر از موعد پريود شدن، را از خود بروز مي‌دهند. افراد بايد با مشاهده چنين علائمي براي طولاني مدت به متخصص زنان مراجعه كنند و علت دقيق اين موضوع را بيابند. 

سخن پاياني

سيكل قاعدگي زنان يكي مهم ترين بخش هاي سلامت جنسي و جسمي زنان است. اين دوران براي هر زني متفاوت است و به عوامل مختلفي بستگي دارد. همچنين در طول زمان نيز دچار تغييراتي مي‌گردد. زنان بايد نسبت به اين موضوع حساس بوده و به طور مداوم، آزمايش هاي دوره اي را انجام دهند.

حتي برخي از زنان سندروم پيش از قاعدگي را نيز تجربه مي‌كنند كه بخشي از چرخه قاعدگي بوده و با علائمي همراه است. با اينكار اين دوره مي‌تواند براي زنان كمي دردناك سخت باشد؛ اما نبايد اختلالي در فعاليت هاي روزانه آنها ايجاد كند. زنان بايد به نظم و همچنين سلامت اين دوره، با كمك يك متخصص، اهميت دهند.

براي دريافت مشاوره در زمينه سيكل قاعدگي مي‌توانيد در هر ساعت از روز براي مشاوره تلفني از طريق شماره 02191002360  و يا از طريق تلفن ثابت با شماره 9099070354 جهت ارتباط با برترين متخصصان در مركز مشاوره روانشناسي ذهن نو تماس حاصل نماييد.

منبع: سيكل قاعدگي چيست