درك كودك از عدالت و توانايي او در درك امور شناختي متناسب با سنش بايد توسط والدين صورت بگيرد. و پدر و مادر اطلاعات لازم را براي آموزش داشته باشند. ميزان شناخت و فهم كودكان از مفاهيم و رفتارهاي مربوط به عدالت و شاخصه‌هاي آن بسته به دوره تكاملي و مرحله‌اي از رشد كه كودكان در آن قرار دارند متفاوت خواهد‌بود.

همزمان با بزرگ‌تر شدن كودك، توانايي‌هاي شناختي و خصيصه‌هاي اخلاقي او تكامل مي‌يابد. و در طي اين دوران رشد و نمو كه به طور طبيعي در كودكان طي مي‌شود. ويژگي‌هاي شخصيتي و نمودهاي روشني از رفتارهاي تكامل يافته در او نمايان خواهد‌شد.

منبع: درك كودك از عدالت چگونه شكل مي‌گيرد؟

درك كودك از عدالت

كودكان در سنين مختلف با رشد و آگاهي از محيط اطراف، به درك از عدالت و قانون اطلاعات نسبي پيدا مي‌كنند. اين درك كودك بايد توسط والدين آموزش داده‌شود. درك كودك از عدالت بايد با توجه به سن صورت بگيرد. كودكاني كه نسبت به قوانين و عدالت اطلاعات كمتري دارند، نسبت به همسالان كه درك درستي از عدالت دارند، ناپخته تر عمل مي‌كنند.

رشد اخلاقي كودكان نيازمند آموزش مناسب والدين است. كودكان از سن 4 سالگي با مفاهيم اخلاقي اصولي آشنا مي‌شوند. درك كودك از عدالت نيز در همين سن بايد آغاز شود. زماني كه كودك با عدالت آشنا مي‌شود، اگر با بي عدالتي روبرو شود. با خشم و واكنش تند برخورد خواهد كرد.

بنابراين براي آموزش درك كودك از عدالت حتما بايد به سن، توانايي ها و درك كودك توجه شود. همچنين كودك بايد براي درك اين موضوعات با نظارت روانشناس كودك پيش برود. در اين مقاله راجع به سنين مختلف درك كودك از عدالت توضيح داده‌ايم.

عوامل موثر رشد درك كودك از عدالت

يكي از عوامل و فاكتورهاي مهمي كه مي‌تواند نقش موثري در تكامل و شكوفايي خصيصه درك كودك از عدالت داشته باشد، اعضاي خانواده او به ويژه پدر و مادر كودك مي‌باشد. كودكي كه در مراحل رشد و تكامل خود قرار دارد به ميزان زيادي از والدين و نحوه رفتار و برخوردهاي آن‌ها با خود تاثير مي‌پذيرد. و در همين مرحله مي‌تواند بسياري از ارزش‌ها و ويژگي‌هاي رفتاري را از آن ها فرا بگيرد.

وجود كمك‌ها و هدايت‌هاي والدين مي‌تواند كودك را در دوره رشد و تكامل خود در مسير درست قرار داده. و او را به والاترين مرتبه از تكامل رواني و شخصيتي برساند. پدران و مادران به عنوان الگوهايي در تمام زندگي يك كودك حضور داشته و بر پرورش و ظهور خصايص مختلف اخلاقي در او اثر خواهند گذاشت.

آنچه كه يك كودك در روابط خود با سايرين به عنوان عدالت و برابري مي‌شناسد. و آن بخش از اين خصيصه كه به عنوان يك ارزش اخلاقي در باورهاي او نهادينه مي‌شود، به ميزان زيادي تحت تاثير رفتارهاي والدين او و آموزش‌هاي آنان به كودك مي‌باشد. هر كودكي در دوره‌هاي مختلفي از رشد و تكامل خود به درك‌هاي متفاوتي از مفهوم عدالت مي‌رسد كه در ادامه به بررسي هر كدام از اين دوره‌ها خواهيم پرداخت. 

چرا درك كودكان از عدالت در هر دوره سني نسبت به سنين قبل متفاوت است؟

درك كودك از عدالت در هر دوره سني متفاوت است. پس از تولد كودك تا زماني كه رشد و تكامل او ادامه دارد. صفات شخصيتي و اجتماعي كودك دستخوش تغيير شده و رفته رفته درك او از اين خصوصيات كامل‌تر و گسترده‌تر خواهد‌شد. از اين رو مفاهيمي كه به عدالت و تساوي بين افراد مربوط مي‌شوند هم در دوره‌هاي مختلف سني در كودكان با هم تفاوت‌هايي داشته و در طول زمان تكامل پيدا خواهند كرد.

بنابراين والدين موظفند يا خود رشد اين خصوصيت‌ها را در كودك‌شان كنترل كرده و هدايت نمايند. و يا اگر از آن دسته والديني مي‌باشند، كه نمي‌توانند وقت زيادي را براي پرورش و ياد دادن مهارت‌ها و آموزه‌هاي زندگي به او سپري كنند. حتما اين وظيفه مهم را به يك مربي يا آموزگار خوب محول كنند تا از كسب آموزش‌هاي كافي و مناسب توسط كودك و به سلامت عبور كردن او از اين مرحله از رشد شناختي و تكاملي وي اطمينان حاصل كنند.

مفهوم عدالت در اواسط كودكي (4 تا 8 سالگي)

وقتي كه كودكان وارد سن 4 سالگي مي‌شوند. رفته رفته توانايي‌هاي شناختي آن‌ها فعال شده. و مي‌توانند مفاهيم و موضوعات مشخصي را شناخته و درك كنند. مفهوم عدالت هم يكي از خصوصيات اخلاقي و شناختي است كه در اين مرحله از رشد كودك تجلي مي‌يابد.

درك كودك از عدالت در اين مرحله قادر است تا رفتارهاي ناعادلانه و همراه با تبعيض را شناسايي كرده و اگر بر خلاف خواسته‌ها و منافع او باشند، واكنشي همراه با عصبانيت و نارضايتي نسبت به اين بي عدالتي‌ها از خود بروز دهد.

به عنوان نمونه وقتي هدايايي در بين كودكان 4 تا 8 ساله توزيع مي‌شود، اگر هديه يكي از آن‌ها در مقايسه با ديگران كوچك‌تر و كمتر باشد، اين كودك نسبت به اين بي عدالتي اعتراض كرده و از اين امر ناراحت و عصباني خواهد شد. كودكان در اين دوره سني بيشتر به خود متكي بوده و تنها به خودشان اهميت مي‌دهند.

از اين رو ساير كودكان نسبت به اين رفتار ناعادلانه اعتراضي نداشته. و تنها كودكي كه اين رفتار در حق او انجام پذيرفته، شكايت خواهد‌كرد. وظيفه والدين در اين مرحله از رشد كودكان، تشويق رفتارهاي عدالت خواهانه در كودك و آموزش رفتارهاي عادلانه به او مي‌باشد. تا اين مفهوم را به عنوان يك ارزش رفتاري و اخلاقي در او پرورش دهند.

مفهوم عدالت در اواخر كودكي (8 تا 13 سالگي)

براي مفهوم درك كودك از عدالت در سن 8 سالگي تا 13سالگي به اين بخش مقاله دقت داشته باشيد. پس از ورود به 8 سالگي و طي آخرين سال‌هاي دوران كودكي، درك و شناخت كودك از مفاهيم مربوط به عدالت توسعه يافته و گسترده‌تر خواهد‌شد. اين مرحله اين درك در كودكان ايجاد خواهد شد. كه رعايت برابري و مساوات در ميان افراد باعث بهبود روابط و پيشبرد بهتر آن‌ها خواهد شد.

و اگر عدالت در جامعه بيشتر مورد توجه قرار بگيرد، به دنبال آن آسيب‌هاي ناشي از بي عدالتي و عدم رعايت آن در ميان مردم نيز كمتر خواهد شد. در همين راستا خود كودكان هم سعي خواهند كرد تا بيشتر و بهتر اين مفهوم را وارد زندگي و رفتارهاي خود كرده و از آن پيروي كنند.

در كنار تمام اين موارد، همانطور كه ذكر شد، والدين كودك، آموزه‌هاي آن‌ها و محيط و جامعه‌اي كه كودك در آن رشد و نمو مي‌يابد. نيز مي‌توانند تاثير بسزايي در شكل گيري خصوصيات اخلاقي و ويژگي‌هاي رفتاري كودك داشته باشند.

به عنوان مثال چنانچه محيطي كه كودك در آن قرار داشته و رشد مي‌كند، دربرگيرنده تفكرات همراه تبعيض نسبت به نژادهاي مختلف انسان‌ها باشد، مفهوم درك كودك از عدالت محقق نخواهد شد. و اين برداشت غلط در تصورات و باورهاي كودك هم رسوخ خواهد كرد. بدين ترتيب آموزه‌هاي نادرست و شيوه نادرست رفتار در محيط خانواده باعث خواهد شد تا مفهوم اصلي عدالت به خوبي در كودك جا نيفتاده و اين خصيصه در او تثبيت نشود.

مفهوم عدالت در دوره بلوغ و نوجواني (بعد از 13 سالگي)

در اين مرحله درك كودك از عدالت، مفاهيم و ضوابطي كه تا به الان كسب كرده افزايش يافته. و قادر است بدون اين كه به نتايج و فوايد يك عمل بنگرد، براي آن احترام قائل شده. و پايبندي خود نسبت به آن خصوصيت را نشان دهد. به گونه‌اي كه اگر در شرايطي قرار گيرد كه پاي دفاع از ارزش‌ها و باورهاي خود و در مقابل، منافع شخصي او در ميان باشد. جانب‌داري از حق و رعايت انصاف و عدالت را مهم‌تر شمرده و منافع خود را فداي اعتقادات و باورهايش خواهد‌كرد.

البته اين حالت در صورتي اتفاق مي‌افتد كه تربيت و پرورش كودك به بهترين نحو انجام گرفته‌باشد. و تمام نكات و ارزش‌هاي اخلاقي به شيوه درست توسط والدين به كودكان انتقال داده شده‌باشد. در غير اين صورت حتي ممكن است تا سال‌ها بعد از اين مرحله و رسيدن به دوره جواني و بزرگسالي هم آن نگرش صحيح در فرد شكل نگرفته‌باشد.

براي اين كه بتوانيد با رفتارهاي درست و آموزش‌هاي صحيح به كودك خود در مراحل مختلف رشد او آشنا شويد. مي‌توانيد با كمك گرفتن از يك مشاور و استفاده از راهنمايي هاي او، بهترين و آموزنده‌ ترين رفتار را در مقابل كودك خود انجام داده. و او را به بالاترين سطوح رشد شخصيتي و اخلاقي برسانيد.

آموزش عدالت به كودك

آموزش عدالت به كودك كار ساده اي نيست. بنابراين با كلمات و گفتگو هاي ساده نمي‌توان درك كودك از عدالت را گسترش داد. روش هايي وجود دارد كه با كمك آن والدين مي‌توانند عدالت را به كودك آموزش دهند.

🟡 نوبت را به كودك آموزش دهيد

يكي از روش هاي درك كودك از عدالت، آموزش نوبت است. والدين با كمك بازي هايي مانند خانه سازي، قايم باشك، بازي گوش دادن به نوبت و صحبت تك به تك به صورت انفرادي مي‌توانند نوبت را به كودك آموزش دهند.

🟠 رفتار منصفانه و ناعادلانه را دقت كنيد

با كودك به تماشاي فيلم، كارتون و مطالعه كتاب بپردازيد. اگر رفتار ناعادلانه اي صورت گرفت، به كودك بگوييد كه آيا به جاي اين رفتار، چه رفتاري بهتر بود صورت بگيرد؟. براي اينكه رفتار ناعادلانه را به كودك آموزش دهيد، بايد وقت زيادي را صرف كنيد. و به او روش هاي خوب و بد رفتار را با كمك فيلم و آموزش ارائه دهيد. در همين جهت براي درك كودك از عدالت، به رفتارهاي منصفانه دقت داشته باشيد.

🟢 گفتگو كنيد

اگر كودك به درجه اي از سن رسيده باشد كه توانايي نظر دادن داشته باشد، بايد با او صحبت كنيد. مثلا از او بخواهيد كه در رابطه با انصاف نظر خود را اعلام كند. با يكديگر بحث كنيد كه كدام رفتار مناسب و كدام نامناسب است. با او بحث كنيد و در صورت صحبت هاي منطقي، با فرزند خود همدلي كنيد. بنابراين يكي از روش هاي آموزش درك كودك از عدالت، گفتگو است.

🔵 بازي كنيد

از ديگر روش هاي درك كودك از عدالت، بازي است. نقش هاي متنوعي بازي كنيد و از كودك بخواهيد تا رفتار خوب و بد را تشخيص دهد. زماني كه در حال نقش بازي كردن هستيد گاه رفتار جدي داشته باشيد تا قوه عدالت كودك را تحريك كنيد. احتمالا در اين شرايط با جمله “ناعادلانه است” روبرو خواهيد شد.

كلام آخر

همانطور كه در اين مقاله راجع به درك كودك از عدالت آشنا شده‌ايد. با آشنايي از قوانين مخصوص عدالت، كودك نسبت به ويژگي هاي رفتاري و اخلاقي خود با دقت بيشتر عمل مي‌كند. اما اين آموزش بايد متناسب با سن او صورت بگيرد. كودكان بايد نسبت به تربيت خود درك درستي داشته باشند. بنابراين حتما آموزش درك كودك از عدالت را زير نظر روانشناس انجام دهيد.

سوالات متداول