رويكرد سيستمي افراد را فقط در درون بستر اجتماعي كه در آن حضور دارند، قابل شناخت مي‌داند. درمان‌هاي سيستمي را در درون بستري كه از آن ايجاد شده‌اند، بهتر مي‌توانيد بشناسيد. در گذشته مشكلات خانوادگي مورد بررسي قرار گرفته بود. ولي درمان سيستمي تحولي واقعي در روند درمان هاي خانوادگي قرن بيستم محسوب مي‌شود. براي اينكه از چگونگي عملكرد درمان سيستمي بطور كامل آگاه شويم، علاوه بر اجزاء، روابط بين اجزا نيز بايد بررسي شود. در اين مطلب خواهيد ديد كه رويكرد سيستمي چگونه براي افراد، زوج‌ها، و خانواده‌هاي آشفته مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

منبع: رويكرد سيستمي چيست | كاربرد رويكرد سيستمي

رويكرد سيستمي چيست؟

رويكرد سيستمي معتقد بر ديدگاه كلي‌نگر است. در اين رويكرد براي تجزيه و تحليل يك مسئله، اجزا و جزئيات آن نبايد به طور جداگانه بررسي شود. بلكه بيشترين تاكيد بر تعامل اجزا با بقيه سيستم است. طبق اين رويكرد به جاي بررسي جزء به جزء يك موضوع، به تحليل تعداد تعاملات اجزاء مي‌پردازند.

نتايج اين رويكرد بسيار متفاوت از رويكرد‌هاي جزئي‌نگر است، به ويژه زماني كه موضوع مورد بررسي از نظر فرآيندي پيچيدگي بسياري دارد. و عوامل خارجي و داخلي مختلفي بر آن‌‌ها تاثير گذارند كه در آن مسئله همبستگي مورد توجه مي‌باشد.

طرفداران نظريه رويكرد سيستمي به دليل تعامل و تاثير اجزاي يك سيستم با يكديگر، تجزيه و تحليل‌ كل‌ را بسيار معتبر مي‌‌دانند.‌ از اين روش براي بيماران دچار اعتياد نيز استفاده مي شود.

ويژگي‌هاي رويكرد سيستمي

رويكرد سيستمي ويژگي هاي متفاوتي دارد كه در 10دسته قرار دارند. در ادامه هر كدام از ويژگي‌هاي اين رويكرد را مختصر شرح داده‌ايم.

1. كلي‌گرايي

مهم‌ترين ويژگي‌ رويكرد سيستمي، اين است كه در آن، سيستم تحت هيچ شرايطي از كل به جز تبديل نمي‌گردد، بلكه از جز به سمت كل حركت مي‌كنند و كل را بررسي مي‌نمايند.

2. ورودي و خروجي

دومين ويژگي رويكرد سيستمي، ورودي و خروجي است. همه سيستم‌ها به طور كلي يك ورودي (داده) و يك خروجي (ستانده) مشخص دارند. براي مثال برنامه توليد، مواد اوليه و درخواست، ورودي فرايند توليد است. و خروجي آن، محصولي است كه توليد و گزارش مي‌شود.

3. پيوستگي اجزا

يكي از ويژگي هاي اين رويكرد پيوستگي اجزاء است. كليه اجزاي يك سيستم وابسته به يكديگرند و همه فعاليت‌هاي آنها با هم پيوستگي دارد. اگر يكي از اجزا دچار مشكل گردد، روي كل سيستم اثر مي‌گذارد، مانند بدن انسان كه اگر يك قسمت به دردي دچار شود، كل بدن از كار مي‌افتد.

4. هدف

ويژگي هدف در رويكرد سيستمي از اهميت بالايي برخوردار است. همه اجزاي سيستم براي رسيدن به يك هدف مشخصي، در حال فعاليت هستند.

5. تبديل

در رويكرد سيستمي همه داده‌ها و ورودي‌ها به خروجي تبديل مي‌گردند. در واقع تبديل فرايندي است كه خواه ناخواه اتفاق مي افتد.

6. تنظيم

كليه اجزاي يك سيستم طوري بايد تنظيم شوند كه به يك خروجي مشخص دست پيدا كنند. بنابراين يكي از ويژگي هاي رويكرد سيستمي، تنظيم است.

7. نظم

بي‌نظمي و گسيختگي يك سيستم، پايان سيستم و از بين رفتن آن را نشان مي‌دهد. از اين رو در اين رويكرد، نظم اهميت بسيار زيادي دارد. كلا رويكرد سيستمي و نگرش فرايندي، برمبناي نظم است و بدون نظم معنايي ندارند.

8. روند فعاليت

يك سيستم كلي به چندين سيستم كوچك‌تر تقسيم مي‌شود. هر يك از سيستم‌هاي كوچك اجزاي مختلفي دارند و خود نيز از اجزاي سيستم اصلي هستند. پس، روند فعاليت از ويژگي هاي مهم رويكرد سيستمي است.

9. جدا سازي

يكي از ويژگي هاي اين رويكرد، جدا سازي است. سيستم‌هاي پيچيده‌تر از واحدهاي تخصصي براي انجام فعاليت‌ها استفاده مي‌كنند.

10. هماهنگي خروجي

تمامي ورودي‌ها بايد طوري بررسي شوند كه، تمامي خروجي‌هاي اجزا با هم هماهنگي كامل داشته باشند. به اين صورت مي توانند يك هدف مشخص و خروجي معيني داشته باشند. بنابراين هماهنگي خروجي از ويژگي هاي رويكرد سيستمي است.

رويكرد سيستمي براي چه افرادي مناسب است؟

1. والدين: والدين با بكار بردن اين رويكرد در روش تربيت شان، در واقه آن را به كودك ياد مي‌دهند. با اين كار فرزندان نيز در آينده از اين رويكرد استفاده مي‌كنند و راهي براي شناخت جهاني كه در آن زندگي مي‌كنند، بدست آورند.
2. مديران: رويكرد سيستمي بيشتر به مديران توصيه مي‌شود، زيرا موجب تسلطشان به تمام جنبه‌هاي بخش مديريتي‌شان مي‌گردد. و مي‌توانند مشكلات موجود در تعاملات را به خوبي تشخيص و برطرف ‌كنند. همچنين تحليل، تصميم و قانون‌گذاري را نيز به ميزان زيادي بدون خطا انجام مي‌دهند.
3. عضوي از سازمان: رويكرد سيستمي به اعضاي سازمان نيز توصيه مي‌شود. اعضاي سازمان مي‌توانند اهداف و خواسته‌هاي آن‌ را شناسايي نمايند تا براي رسيدن به اهداف بيشتر تلاش كنند. خواسته‌هايشان را نيز راحت‌تر به مسئولين بيان مي‌كنند.
4. عضوي از يك جامعه: رويكرد سيستمي براي اعضاي جامعه نيز مناسب است. هر يك از شما به عنوان فردي از اجتماع بهتر است اين مدل فكري را در پيش بگيريد تا از جزئي‌نگري فاصله گرفته و به شكل عميق‌تري اطراف خود را نظارت كنيد.

دلايل عدم تمايل به رويكرد سيستمي

با وجود جنبه‌هاي مفيد و مثبت رويكرد سيستمي، برخي به دلايل زير علاقه‌اي به استفاده از آن ندارند. البته كه اين رويكرد هيچ نوع برتري نسبت به ساير رويكردها ندارد.

1. عادت به جزئي‌نگري

يكي از دلايل عدم تمايل به رويكرد سيستمي، عادت به جزئي نگري است. همه انسان‌ها تا حدودي به يك ديد جزئي‌نگر عادت دارند و در تحليل هرچيزي آن را به كار مي‌برند و به بررسي اجزا مي‌پردازند. از آنجا كه اين روش مدت زيادي است كه در بين مردم مرسوم مي‌باشد، از اين رو حركت به سوي يك نگاه كلي‌نگر و سيستمي و تغيير برايشان دشوار است. بنابراين ترجيح مي‌دهند از همان رويكرد جزئي استفاده كنند.

2. بي‌ اهميت دانستن كل

در نظر بسياري از افراد شناخت كل و توجه به آن اصلا لزومي ندارد و مي‌گويند تمركز بر قسمتي از يك مسئله كافي است. ارتباط ميان تمام اجزا را ناديده مي‌گيرند و اصلا توجهي به اين قضيه ندارند كه هر جزء تحت تاثير ديگري است. بي اهميت دانستن كل از دلايل عدم تمايل به رويكرد سيستمي است.

3. احتياج به تلاش زياد

در رويكرد سيستمي بيشتر بايد از قدرت بينايي، چشم و از قدرت ذهن و درك استفاده نمود. جهت درك روابط و كليت يك چيز بايد تفكر و ذهن را به كار انداخت كه تلاش و انرژي بسياري نياز دارد. براي همين افراد بسياري كه نمي‌خواهند تلاش زيادي انجام دهند از اين رويكرد صرف نظر مي‌كنند.

بازدارنده‌هاي رويكرد سيستمي

علاوه بر عدم تمايل برخي افراد به رويكرد سيستمي، مواردي نيز وجود دارند كه در آنها استفاده از رويكرد سيستمي مناسب نيست. برخي از اين موارد عبارتند از:

جزء‌نگري | رويكرد سيستمي

بايد گفت كه جزء‌نگري ذاتا روش و رويكرد نامناسبي نيست، حتي لازم است در خيلي از رشته‌ها و موضوعات بدون در نظر گرفتن ارتباطات اجزا، به شكل جزئي و خاص به مسائل توجه شود. بهتر است كه اين دو رويكرد باهم استفاده شوند، ولي استفاده صرف و مقيد بودن به تفكر جزئي در همه جا مانع از آن مي‌شود كه در مسائل لازم رويكرد سيستمي را به كار برند.

توجه به اتفاقات در رويكرد سيستمي

توجه به يك اتفاق خاص و تمركز به خود آن موجب مي‌شود كه فرآيندهاي قبل از اتفاق و علت بروز آن را ناديده بگيريد. يعني به گونه‌اي حواستان به خود اتفاق پرت مي‌شود، و هيچ توجهي به ارتباط آن با مسائل ديگر نداريد.

فرافكني

مطابق با رويكرد سيستمي هيچ محرك بيروني در بروز مشكلات دخيل نيست و همه دلايل و مسبب مسائل در درون سيستم رخ مي‌دهد و قسمتي از آن مي‌باشد. ولي اگر شما خصوصيت فرافكني و مقصر دانستن محيط را داريد؛ هرگز از اين نوع تفكر بهره نمي‌بريد.

تفكر صفر يا صد | رويكرد سيستمي

اگر در مورد يك موضوع اين تفكر را داريم كه بيشتر از دو راه ندارد، يا صفر است يا صد. در اين حالت اصلا به بقيه مسائل توجه نمي‌كنيد كه شايد در شرايط ديگر عملكرد و راه ديگري هم باشد. به طور كلي براي تعاملات نقشي قائل نيستيد.

تفكر انعطاف ناپذير

كودكان رويكرد سيستمي را به خوبي درك مي‌كنند و در برابر آن مقاومت نمي‌كنند، زيرا ذهنشان درگير يك قالب خاص و انعطاف‌ناپذير نيست. ولي با افزايش سن و در دوران بزرگسالي با توجه به آموخته‌هايش يك نوع تفكر خطي و طراحي شده‌ در آنها به وجود مي‌آيد و ديگر نمي‌توانند به آساني از آن رها ‌شوند. يعني ذهنشان توسط قوانين و تصورات از پيش شكل گرفته هدايت مي‌شود.

توجه به اعداد | رويكرد سيستمي

رويكرد سيستمي يك نوع تفكر توسعه‌گرا مي‌باشد، ولي توجه به اعداد و ارقام تنها به مسئله رشد برمي‌گردد و از رسيدن به تفكر سيستمي جلوگيري مي‌كند. رشد، يعني افزايش در كميت، اعداد و اندازه. ولي توسعه، يعني افزايش قابليت و توانايي است.

توجه منفعل به تحليل

توجه منفعل به تحليل و تجزيه يك مسئله، تا حدودي خصوصيات و ويژگي‌هاي يك مجموعه را از بين خواهد برد و مانع از تجزيه و تركيب مي‌شود كه فرآيند رويكرد سيستمي است. در رويكرد تحليلي موضوع مورد بررسي به عنوان يك كل تجزيه مي‌گردد، ولي در رويكرد سيستمي به عنوان يكي از اجزاي كل به آن پرداخته مي‌شود.

نتيجه‌ گيري

رويكرد سيستمي در كسب و كار از اهميت بالايي برخوردار است. براي اينكه افراد بتوانند تفكر سيستمي داشته باشند لزوما بايد مهارت هايي را در خود تقويت كنند. اين تفكرات شامل تفكرات پويا، علت، كمي، علمي، اثر و ايستا است. براي آموزش مهارت هاي ساده بايد از روانشناس كمك بگيريد. مركز مشاوره ذهن نو به صورت حضوري، آنلاين و تلفني به مراجعان خدمات ارائه مي‎دهد. براي‌كسب اطلاعات بيشتر با شماره زير تماس حاصل فرماييد.

براي دريافت مشاوره در زمينه رويكرد سيستمي مي‌توانيد در هر ساعت از روز براي مشاوره تلفني از طريق شماره 02191002360 با برترين متخصصان در مركز مشاوره روانشناسي ذهن نو تماس حاصل نماييد.

سوالي داريد؟ با ما تماس بگيريد

تماس با برترين مشاوران از طريق تلفن ثابت در سراسر كشور از 8 صبح الي 12 شب حتي ايام تعطيل

سراسر كشور :9099070354

جهت مشاوره تلفني با موبايل و رزرو وقت حضوري

شماره تماس با موبايل : 02191002360

منبع: رويكرد سيستمي چيست | كاربرد رويكرد سيستمي