طرحواره پذيرش جويي يكي از انواع طرح‌واره‌هاي ناكارآمد است كه فرد را بيش‌ازحد به ديگران و نظر آن‌ها راجع به خود وابسته مي‌كند. افرادي كه دچار طرح‌واره پذيرش‌جويي يا جلب‌توجه هستند معمولاً تصور مي‌كنند صرفاً در شرايطي باارزش و مهم هستند كه ديگران آن‌ها را تأييد كنند و به همين خاطر بيش‌ازحد نسبت به قضاوت ديگران راجع به خودشان حساس هستند. افراد درگير با طرح‌واره پذيرش هرگز هويتي مستقل از خود ندارند و دائماً افكار و باورهايشان را بر اساس نظر و سليقه اطرافيان تغيير مي‌دهند. اين بي‌هويتي گاهي باعث احساس پوچي و افسردگي در فرد مي‌شود؛ از طرفي اضطراب و نگراني كه اين افراد براي جلب رضايت و دوستي اطرافيان تجربه مي‌كنند مي‌تواند باعث بروز مشكلات روحي مانند اضطراب يا افسردگي در آن‌ها شود. به همين خاطر اگر نشانه‌هاي اين طرح‌واره را در خود يا هر يك از نزديكانتان مشاهده مي‌كنيد بهتر است براي تغيير اين افكار اقدام نماييد. با توجه به اينكه طرح‌واره‌ها عميق‌ترين لايه از باورها در سيستم شناختي ما هستند شما احتمالاً به‌تنهايي موفق به تغيير آن‌ها نخواهيد شد و بهتر است در اين زمينه از يك روانشناس متخصص كمك بگيريد.

منبع:طرحواره پذيرش جويي 

طرح‌واره يعني چه؟ | طرحواره پذيرش جويي

پيش از آنكه راجع به طرح‌واره پذيرش‌جويي صحبت كنيم مي‌بايست به اين سؤال پاسخ دهيم كه به‌طوركلي طرح‌واره به چه معناست؟ همه انسان‌ها از ابتداي كودكي سعي مي‌كنند تا بر اساس تجربياتي كه در زندگي با آن‌ها مواجه مي‌شوند ديدگاه‌هايي را راجع به خود، اطرافيان و همين‌طور محيط پيرامون در ذهن شكل بدهند. اين باورها كه به آن‌ها طرح‌واره گفته مي‌شود عميق‌ترين تصورات در سيستم شناختي هر فرد هستند و تمامي افكار يا رفتارهاي آينده فرد بر اساس آن‌ها شكل مي‌گيرد. براي مثال هنگامي‌كه در يك خانواده كودك به دليل بي‌توجهي به نيازهاي ديگران مورد شماتت و سرزنش قرار مي‌گيرد به‌تدريج اين باور در وي شكل خواهد گرفت كه براي خواستني يا موردپذيرش بودن مي‌بايست خود را فراموش كرده و صرفاً به نيازهاي ديگران توجه داشته باشد. اين باور تمامي ارتباطات فرد در آينده و همين‌طور تصور وي از خود را تحت تأثير قرار خواهد داد. اگرچه طرح‌واره‌ها مي‌توانند مثبت نيز باشند بااين‌حال روانشناسان معمولاً به دنبال شناسايي و درمان طرح‌واره‌هايي هستند كه مشكلاتي را در روابط و سلامت روان فرد ايجاد مي‌كنند.

طرح‌واره پذيرش‌جويي

يكي از طرح‌واره‌هاي معيوب يا تله‌هاي رواني كه مي‌تواند مشكلات بسياري را در سلامت روان فرد ايجاد كند طرح‌واره پذيرش‌جويي است. افرادي كه دچار اين طرح‌واره هستند معمولاً اين‌گونه تصور مي‌كنند كه براي احساس ارزشمندي مي‌بايست مورد تأييد ديگران قرار بگيرند. به عبارتي مي‌توان گفت محور تمامي مسائل زندگي اين افراد اطرافيان هستند. آن‌ها در هر دوره از زندگي با توجه به محيط اجتماعي اطرافشان باور و رفتارهاي مشخصي دارند كه بر اساس آن‌ها عمل مي‌كنند. به عبارتي مي‌توان گفت طرح‌واره پذيرش‌جويي فرد را از داشتن افكار و هويتي مستقل و عمل كردن بر اساس خواسته‌هاي فردي منع مي‌كند.

نشانه‌هاي طرحواره پذيرش جويي

فعاليت طرح‌واره پذيرش‌جويي در سيستم باورهاي فرد باعث بروز نشانه‌ها و رفتارهاي خاصي مي‌شود كه به‌راحتي مي‌توان آن‌ها را مشاهده كرد. بااين‌حال به اين موضوع توجه داشته باشيد كه اين نشانه‌ها ممكن است به دلايل ديگري نيز در رفتار فرد ايجاد شده باشد و به همين خاطر تشخيص قطعي وجود اين طرح‌واره و اقدام براي درمان آن صرفاً بر عهده روانشناس متخصص است. درنتيجه اگر اين نشانه‌ها را در خود يا هر فرد ديگري از نزديكانتان مشاهده مي‌كنيد بهتر است براي اطمينان بيشتر از يك روانشناس در اين زمينه كمك بگيريد. درصورتي‌كه تمايل به حضور در مركز مشاوره را به هر دليلي نداريد مي‌توانيد از جلسات مشاوره تلفني استفاده نماييد. مهم‌ترين ويژگي‌هاي رفتاري افراد داراي طرح‌واره پذيرش‌جويي عبارت است از:

توجه به ظاهر

قضاوت ديگران براي افراد داراي طرح‌واره پذيرش‌جويي بسيار مهم است و آن‌ها سعي مي‌كنند بهترين حالت خود را به ديگران نشان دهند. با توجه به اينكه آراستگي ظاهري يكي از مهم‌ترين نكات در جلب تأييد ديگران است اين افراد احتمالاً توجه بسياري به ظاهر خود دارند.

پرهيز از مخالفت | طرحواره پذيرش جويي

طرح‌واره پذيرش فرد را وادار مي‌كند تا براي جلب رضايت و دوستي ديگران همواره آن‌ها را تأييد كند. به همين خاطر شما معمولاً در رفتار اين افراد انتقاد يا مخالفت صريح را نخواهيد يافت. آن‌ها معمولاً افكار خود را بيان نمي‌كنند و آنچه از اين افراد مي‌شنويد بيش از هر چيز تأييد گفته‌هاي ديگران است.

حساسيت به انتقاد يا بي‌توجهي

انتقاد كردن از رفتار فرد و يا بي‌توجهي به آن‌ها برايشان به معناي تهديدي است كه نشان مي‌دهد به‌اندازه كافي مورد تأييد و پذيرش شما نيستند. به همين خاطر آن‌ها معمولاً بيش‌ازحد نسبت به اين مسائل حساس هستند و در صورت مواجهه با آن واكنش نامناسبي نشان خواهند داد. اين واكنش مي‌تواند به‌صورت احساس غم و ناراحتي، چك كردن دائم اينكه شما آن‌ها را دوست داريد يا خير و يا حتي پرخاشگري باشد.

جلب رضايت ديگران | طرحواره پذيرش جويي

با توجه به اينكه احساس ارزشمندي و آرامش افراد داراي طرح‌واره پذيرش‌جويي به اين بستگي دارد كه ديگران چقدر آن‌ها را افرادي خوب يا دوست‌داشتني بدانند يكي از رفتارهاي اين گروه تلاش براي جلب رضايت ديگران است. اين تلاش مي‌تواند به‌صورت كمك كردن، تبعيت يا حتي چاپلوسي و تملق‌گويي باشد.

نداشتن هويت ثابت

افراد داراي طرح‌واره پذيرش‌جويي فعال معمولاً ديدگاه و باور خاصي از خودشان ندارند. اگر از آن‌ها راجع به مسائل مختلف نظر بخواهيد متوجه مي‌شويد كه هيچ ديدگاه مشخصي راجع به مسائل ندارند و صرفاً بر اساس ديدگاه‌هاي جمعي كه در آن قرار مي‌گيرند تصورات متفاوتي پيدا مي‌كنند. به همين خاطر اگر آن‌ها در دوره‌هاي مختلفي از زندگي در محيط‌هاي متضاد قرار بگيرند خواهيد ديد كه افكار و عقايدي كاملاً متفاوت پيدا خواهند كرد.

وابستگي

اصلي‌ترين موضوع در زندگي افراد درگير با طرح‌واره پذيرش‌جويي كسب تأييد و حمايت ديگران است به همين خاطر ممكن است شما آن‌ها را به‌عنوان افرادي وابسته بشناسيد. اين افراد معمولاً بيش‌ازحد به روابط خود اهميت مي‌دهند و پايان يك رابطه يا تغيير ديدگاه اطرافيان مي‌تواند ضربه روحي بزرگي برايشان به‌حساب آيد.

پيامدهاي فعاليت طرح‌واره پذيرش‌جويي

يك تصور اشتباه و ناسالم مانند پذيرش‌جويي مي‌تواند مشكلات بسياري را در زندگي فرد ايجاد نمايد. ازجمله اين پيامدها مي‌توان به موارد زير اشاره كرد:

افسردگي | طرحواره پذيرش جويي

خطر ابتلا به افسردگي در افرادي كه حساسيت بالايي را نسبت به روابط اجتماعي خود تجربه مي‌كنند بيش از سايرين است. اين افراد معمولاً از اينكه موردانتقاد قرار بگيرند يا ارتباط آن‌ها با فرد يا گروه خاصي پايان پيدا كند بيش‌ازحد ناراحت مي‌شوند و اين موضوع مي‌تواند آن‌ها را در معرض افسردگي قرار دهد. علاوه بر اين همان‌طور كه گفته شد احساس بي‌هويتي يا پوچي يكي از مشكلاتي است كه براي افراد دچار طرح‌واره پذيرش‌جويي پيش خواهد آمد. زيرا آن‌ها هيچ ايده يا باوري از خود ندارند و صرفاً بر اساس خواسته‌ها و افكار ديگران عمل مي‌كنند. اين موضوع مي‌تواند باعث ايجاد احساس منفي نسبت به خود و افسردگي در فرد شود.

اضطراب

طرح‌واره پذيرش‌جويي همان‌طور كه از نام آن پيداست فرد را در شرايطي قرار مي‌دهد كه دائماً كيفيت روابط خود با ديگران را موردبررسي قرار مي‌دهد و تلاش مي‌كند تا موردپسند و مطلوب ديگران باشد. اين بررسي‌هاي مداوم و ترس از دست دادن تأييد ديگران مي‌تواند باعث بروز اضطراب در فرد شود.

راضي نبودن از شرايط زندگي

هنگامي‌كه فرد اصول زندگي خود را صرفاً بر اساس رضايت ديگران بنا مي‌كند و در اين زمينه هيچ توجهي به خواسته‌ها و رضايت خود ندارد طبيعتاً پس از مدتي احساس خواهد كرد كه از شرايط زندگي خود راضي نيست و فعاليت‌ها و شرايط زندگي وي برايش لذت‌بخش نيستند.

از دست دادن عزت‌نفس | طرحواره پذيرش جويي

طرح‌واره پذيرش‌جويي به اين معناست كه فرد مي‌بايست تلاش كند تا همواره ديگران را از خود راضي نگه دارد و اين تلاش گاهي اوقات به‌منزله ناديده گرفتن خود يا ناراحتي‌هايي است كه در روابط براي فرد پيش خواهد آمد. به همين خاطر افراد داراي اين طرح‌واره به‌تدريج عزت‌نفس خود را از دست مي‌دهند و براي خود به ميزاني كه بايد ارزش و احترام قائل نمي‌شوند.

دلايل شكل‌گيري طرح‌واره پذيرش‌جويي

همان‌طور كه گفته شد طرح‌واره‌ها از زمان كودكي و بر اساس تجربيات زندگي فرد ايجاد مي‌شوند. به همين خاطر اگر به دنبال دلايل شكل‌گيري هر طرح‌واره‌اي باشيم نخست مي‌بايست تجربيات كودكي فرد را بررسي كنيم. با توجه به اهميتي كه سبك تربيتي والدين در ايجاد باورها و زندگي آينده كودك دارد بهتر است در تربيت فرزند خود از يك مشاور كودك كمك بگيريد. استفاده از رفتارهاي زير در تربيت كودك مي‌تواند باعث ايجاد طرح‌واره پذيرش‌جويي در فرد شود:

• والديني كه تلاش بسياري براي جلب رضايت ديگران انجام مي‌دهند.
• دوست داشتن و توجه مشروط به كودك به اين صورت كه آن‌ها براي دريافت محبت والدين مي‌بايست كار خاصي انجام دهند و رضايت ديگران را به دست آورند.
• بي‌توجهي به تشويق كودك براي اينكه احساسات و افكار خود را بيان كند.

درمان طرحواره پذيرش جويي

نخستين قدم براي بهبود شرايط و از بين بردن طرح‌واره پذيرش‌جويي اين است كه نسبت به اين ضعف خود آگاه باشيد. سپس سعي كنيد از اين به بعد در رفتارهايتان به‌جاي توجه به خواسته‌هاي ديگران به علايق خود توجه داشته باشيد. بااين‌حال با توجه به اينكه طرح‌واره‌ها از عميق‌ترين باورهاي موجود در ذهن هر فرد هستند احتمالاً شما به‌راحتي نمي‌توانيد طرز فكر و رفتار خود را تغيير دهيد. حتي بسياري از افرادي كه داراي اين طرح‌واره هستند از مشكل خود بي‌خبرند. آن‌ها معمولاً به دلايل ديگري ازجمله افسردگي يا نارضايتي از روابط اجتماعي‌شان براي درمان مراجعه مي‌كنند و سپس در جريان درمان متوجه وجود اين باور در خود مي‌شوند. به همين خاطر بهتر است براي درمان اين بيماري از يك روانشناس كمك بگيريد. اصلي‌ترين هدف درمان‌هاي روان‌شناختي براي بهبود شرايط فرد اين است كه به وي كمك مي‌كنند تا خود را به‌عنوان فردي ارزشمند پذيرفته و اصول و باورهايي را مطابق با خواسته‌هاي خود از نو ايجاد كند. بيماران درگير با طرح‌واره پذيرش‌جويي معمولاً تصورات اشتباهي دارند نظير اينكه فكر مي‌كنند همه افراد بايد از آن‌ها راضي باشند و يا انتقاد از يك رفتار خود را به معناي زير سؤال بردن تمامي شخصيتشان مي‌دانند. در طي جلسات درماني روانشناس به فرد كمك مي‌كند تا اين افكار را شناسايي كرده و آن‌ها را با باورهاي سازنده‌تري تغيير دهد. علاوه بر اين به فرد كمك مي‌شود تا برخي رفتارهاي خود نظير وابسته شدن به ديگران، ارزيابي دائم رضايتمندي افراد يا پرهيز از بيان نظراتش را با رفتارهاي مناسب‌تري جايگزين نمايد.

براي دريافت مشاوره در زمينه مسائل مختلف روانشناسي مي‌توانيد در هر زمان از روز براي مشاوره تلفني با برترين متخصصان در مركز مشاوره روانشناسي ذهن نو از طريق شماره 02191002360 تماس بگيريد.

سؤالات متداول