اختلال هماهنگي رشدي يكي از اختلالات عصبي-رشدي است كه باعث ايجاد ناهماهنگي‌هايي در حركات كودك مي‌شود. مبتلايان به اختلال هماهنگي رشدي معمولاً در تمامي حركات درشت، ظريف و حتي گاهي در گفتار خود ضعف دارند. اين ناتواني‌ها باعث مي‌شود تا كودك در بسياري از زمينه‌ها از همسالان خود عقب‌تر باشد. عقب ماندن از گروه همسالان و همين‌طور مشكلاتي كه كودك در جريان تحصيل و انجام فعاليت‌هاي مختلف با آن مواجه مي‌شود، باعث خواهد شد تا آن‌ها به‌تدريج مشكلات روحي مانند از دست دادن اعتمادبه‌نفس و احساس افسردگي را تجربه كنند. به همين خاطر لازم است تا در كنار درمان اختلال هماهنگي رشدي با يك روانشناس راجع به راهكارهايي براي حفظ سلامت روان كودك نيز مشورت كنيد. براي كسب اطلاعات در زمينه مشاوره كودك كليك كنيد.

منبع : اختلال هماهنگي رشدي

اختلال هماهنگي رشدي چيست؟

اختلال هماهنگي رشدي يكي از انواع اختلالات عصبي-رشدي است كه باعث بروز ناهماهنگي‌هايي در حركات كودك مي‌شود. مبتلايان به اين اختلال در دريافت اطلاعات از محيط و همين‌طور توالي حركات ضعيف هستند و به همين خاطر معمولاً در انجام حركاتي كه نياز به هماهنگي بيشتري دارد ضعيف‌تر عمل مي‌كنند. آن‌ها ممكن است در هنگام راه رفتن با هر مانعي برخورد كنند و يا بازي‌هايي مانند دوچرخه‌سواري كه نياز به هماهنگي هر دو بخش از بدن دارد را به‌سختي ياد خواهند گرفت. اختلال هماهنگي رشدي از ابتداي تولد در كودك وجود دارد، بااين‌حال معمولاً تا پيش از سنين 3 يا 4 سالگي كه لازم است كودك برخي مهارت‌هاي حركتي ظريف و پيچيده را از خود نشان دهد تشخيص داده نمي‌شود. براي كسب اطلاع بيشتر در زمينه اختلالات عصبي رشدي كليك كنيد.

نشانه‌هاي اختلال هماهنگي رشدي

به‌طوركلي هرگونه حركتي در كودكان مبتلا به اختلال هماهنگي رشدي با دشواري مواجه است. اين حركات مي‌تواند كارهاي ساده‌اي مثل راه رفتن يا حركات ظريف‌تري مانند بستن بند كفش يا حتي صحبت كردن را دربر بگيرد. به همين خاطر بهتر است در صورت مشاهده هريك از نشانه‌هاي زير يا هر مشكل ديگري كه نشان‌دهنده ناتواني كودك در انجام برخي حركات است با يك روانشناس كودك دراين‌باره صحبت كنيد.

_اين كودكان توانايي‌هاي حركتي مانند سينه‌خيز رفتن، حركت چهار دست‌وپا و همين‌طور راه رفتن را ديرتر از ساير همسالان ياد مي‌گيرند.

_راه رفتن در اين كودكان با مشكلاتي مانند زمين خوردن يا برخورد با موانعي مثل در يا ديوار همراه است. به عبارتي آن‌ها نمي‌توانند موانع را از مسير اصلي تميز دهند.

_ناتواني در انجام برخي حركات ظريف مانند قيچي كردن كاغذ، نخ كردن سوزن يا بستن بند كفش

_برخي از كودكان ناتواني‌هايي را در گفتار نشان مي‌دهند كه مي‌تواند به دليل مشكلاتي در حركت دادن زبان و لب‌ها باشد و يا خود را به‌صورت ناتواني در تنظيم شدت صدا نشان مي‌دهد. آن‌ها يا بسيار بلند يا بسيار آهسته صحبت مي‌كنند.

_ناتواني‌هاي اين كودكان باعث وابستگي بيش‌ازحد به اطرافيان مي‌شود و آن‌ها معمولاً براي انجام تمامي كارهايشان به ديگران نياز دارند. براي كسب اطلاع بيشتر در زمينه كودكان استثنايي كليك كنيد.

پيامدهاي اختلال هماهنگي رشدي

اختلال هماهنگي رشدي پيامدهايي را براي كودك به همراه دارد كه برخي از آن‌ها به شرح زير هستند:

1. ناتواني در انجام فعاليت‌هاي مربوط به سن

اختلال هماهنگي رشدي باعث مي‌شود تا كودكان مهارت‌هايي مانند دويدن، دوچرخه‌سواري و بازي با دوستانشان را نداشته باشند. اين موضوع باعث عقب ماندن آن‌ها از گروه همسالان شده و به همين خاطر ميل به برقراري ارتباط در كودك تا حدودي از بين مي‌رود. اين بي‌ميلي به برقراري ارتباط مي‌تواند مشكلاتي مانند افسردگي يا ابتلا به هراس‌هاي اجتماعي را در كودك ايجاد كند. به همين خاطر بهتر است در كنار اقداماتي كه براي درمان اين اختلال انجام مي‌دهيد به سلامت روان كودك و جلوگيري از بروز بيماري‌هاي روحي در وي نيز توجه داشته باشيد.

2. ضعف اعتمادبه‌نفس

ناتواني و همين‌طور وابستگي به ديگران در انجام كارهاي ساده‌اي كه ساير همسالان كودك به‌تنهايي انجام مي‌دهند باعث خواهد شد تا آن‌ها خود را به‌عنوان فردي ناتوان در نظر بگيرند كه توانايي انجام هيچ كاري را ندارد. اين موضوع باعث بروز مشكلاتي در اعتمادبه‌نفس كودك مي‌شود. با توجه به اينكه ضعف اعتمادبه‌نفس مي‌تواند در يادگيري و درمان كودك نيز مشكلاتي را ايجاد نمايد، بهتر است نسبت به آن توجه كافي داشته باشيد.

3. بروز مشكلات تحصيلي

ناتواني‌هاي حركتي در كودكان مبتلا به اختلال هماهنگي رشدي، توانايي‌هاي تحصيلي آن‌ها نظير مداد دست گرفتن و نوشتن يا انجام برخي فعاليت‌هاي عملي را نيز تحت تأثير قرار مي‌دهد و به همين خاطر اين كودكان مشكلاتي را در توانايي‌هاي تحصيلي خود تجربه مي‌كنند. از سوي ديگر مقايسه خود با ساير دانش آموزان باعث ضعف اعتمادبه‌نفس و احساس حقارت يا افسردگي در كودك مي‌شود و اين موضوع نيز به‌نوبه خود بر مهارت‌هاي تحصيلي و ميل به يادگيري در اين كودكان اثر مي‌گذارد. مجموع اين دلايل باعث خواهد شد تا بسياري از كودكان مبتلا به اين اختلال تصميم به ترك تحصيل بگيرند.

4. آسيب ديدن ساير اعضاي خانواده

اختلال هماهنگي رشدي باعث مي‌شود تا كودكان براي تمامي فعاليت‌هاي خود نياز به يك مراقب كه معمولاً مادر است داشته باشند. اين موضوع علاوه بر اينكه باعث فشار روحي و خستگي مادر مي‌شود، مي‌تواند باعث ناراحتي خواهر و برادر اين كودكان نيز باشد. زيرا آن‌ها مي‌بينند كه مادرشان بيشتر ساعات روز را به فرزند ديگرش رسيدگي مي‌كند و اين مي‌تواند باعث حسادت اين كودكان شود. خستگي مادر و فشاري كه او براي پرستاري از فرزند بيمار خود تحمل مي‌كند، گاهي مي‌تواند كيفيت رابطه ميان والدين را نيز تحت تأثير قرار دهد. به همين خاطر در اين شرايط معمولاً توصيه مي‌شود كه از مشاوره‌هاي خانواده‌درماني براي جلوگيري از بروز مشكل در خانواده كمك بگيريد.

علل اختلال هماهنگي رشدي

اختلال هماهنگي رشدي به علل بسياري بستگي دارد كه يكي از مهم‌ترين آن‌ها آسيب در بخش‌هايي از مغز است كه انجام مهارت‌هاي حركتي را مديريت مي‌كنند. مخچه كه مسئوليت ايجاد هماهنگي ميان بخش‌هاي مختلف بدن را بر عهده دارد، يكي از مناطق مغزي است كه در اين كودكان دچار آسيب شده است. همچنين آمارها نشان مي‌دهد احتمال بروز اين اختلال در كودكاني كه زودتر از 32 هفته متولد مي‌شوند نيز افزايش پيدا مي‌كند. در كنار تمامي اين دلايل وجود زمينه ژنتيكي يكي از اصلي‌ترين موضوعاتي است كه بايد به آن توجه داشت. براي كسب اطلاعات در زمينه اختلال توره و درمان تيك عصبي كليك كنيد.

تشخيص و درمان اختلال هماهنگي رشدي

تشخيص گذاري اختلال هماهنگي رشدي بايد زير نظر متخصصين روانشناسي كودكان استثنايي صورت بگيرد. درصورتي‌كه نشانه‌هاي اين اختلال را در فرزند خود مشاهده مي‌كنيد، بهتر است به يك روانشناس كودك مراجعه نماييد. روانشناسان با استفاده از آزمون‌هايي نظير آزمون بندر-گشتالت مهارت‌هاي كودك را بررسي كرده و درصورتي‌كه تشخيص دهند كودك به اين اختلال مبتلاست، اقدامات لازم براي درمان را شروع مي‌كنند.

كاردرماني يكي از گزينه‌هاي مهم در درمان اين كودكان است كه انجام حركت‌هاي مختلف را به كودك آموزش مي‌دهد. همچنين در شرايطي كه فرزندتان به دليل اين مشكلات دچار اضطراب، افسردگي يا هر مشكل ديگري شده، بهتر است در اين زمينه نيز با متخصصين روانشناسي كودك صحبت كنيد. ازجمله اقداماتي كه در جلسات كاردرماني براي كودكان مبتلا به اختلال هماهنگي رشدي مورداستفاده قرار مي‌گيرد عبارتند از:

1. ادغام اطلاعات حسي

انجام صحيح حركات تا حدودي بستگي به دريافت اطلاعات از محيط دارد. براي مثال هنگامي‌كه مي‌خواهيد يك كاغذ را ببريد بايد كاغذ و قيچي را ببينيد، فاصله ميان آن‌ها را در ذهنتان تخمين بزنيد و همين‌طور زماني كه بريدن را شروع مي‌كنيد، با مشاهده نتيجه راجع به ادامه دادن يا ندادن كارتان تصميم بگيريد. مبتلايان به اختلال هماهنگي رشدي در اين مهارت ضعيف هستند؛ به همين خاطر است كه در راه رفتن معمولاً به موانع برخورد مي‌كنند و اين احساس را در ديگران ايجاد مي‌كنند كه آن‌ها مانع را نديده‌اند. در طي جلسات كاردرماني به كودك كمك مي‌شود تا اطلاعاتي را كه از محيط اطراف دريافت مي‌كند با يكديگر تركيب كرده و بر اساس آن‌ها به رفتار خود شكل دهد.

2. تكليف محور

در طي درمان‌هاي تكليف محور صرفاً بر روي يك تكليف تمركز مي‌شود. اين تكليف با توجه به نيازهاي كودك و همين‌طور ميزان ناتواني در انجام آن مشخص مي‌شود و سپس از طريق تمرين و تكرار تلاش مي‌شود تا كودك اين مهارت را ياد بگيرد. براي مثال ممكن است درمانگر رفتارهاي ساده‌اي مانند غذا خوردن يا بستن دكمه‌هاي لباس را براي آموزش انتخاب كند تا مقداري از وابستگي كودك به ديگران در كارهاي ساده را كاهش دهد.

اختلال هماهنگي رشدي | نقش خانواده

درصورتي‌كه در فواصل ميان جلسات كاردرماني اعضاي خانواده با كودك تمرين داشته باشند، يادگيري و پيشرفت وي روند سريع‌تري را پشت سر خواهد گذاشت. اگرچه اين ناتواني در فرزند شما فشار و ناراحتي بسياري را برايتان ايجاد كرده و گاهي از پيشرفت‌هاي كند وي در يادگيري مهارت‌ها خسته مي‌شويد اما بااين‌حال به خاطر داشته باشيد كه تلاش‌هاي شما تأثير بسياري در وضعيت كودك دارد كه شايد اثر آن را در كوتاه‌مدت متوجه نشويد. بااين‌حال لازم است كه برخي نكات را در ارتباط با كودك موردنظر قرار دهيد كه ازجمله آن‌ها مي‌توان به موارد زير اشاره كرد:

1. رفتارها را خرد كنيد

براي آموزش موضوعات مختلف به كودك بايد تا حد امكان آن‌ها را به رفتارهاي ساده‌تر خرد كنيد و تا پيش از رسيدن كودك به تسلط در اين توانايي هرگز قدم بعدي را شروع نكنيد. براي مثال شايد لازم باشد براي غذا خوردن ابتدا نگه‌داشتن صحيح قاشق و چنگال را به كودك آموزش دهيد. درنتيجه هرگز هدف اول خود را آموزش غذا خوردن مستقلانه قرار ندهيد. اين كار باعث شكست در آموزش شده و به‌تبع آن علاوه بر اينكه شما احساس نااميدي مي‌كنيد فرزندتان نيز دچار سرخوردگي خواهد شد.

2. موفقيت‌ها را تشويق كنيد

هنگامي‌كه فرزندتان موفق به انجام رفتاري هرچند ساده مي‌شود اين موفقيت را در او تشويق كنيد و با ارائه بازخوردهاي مثبت به او در شكل دادن اعتمادبه‌نفسي سالم‌تر كمك كنيد. در ارتباط با موفقيت‌ها به اين موضوع توجه داشته باشيد كه موفقيت صرفاً به معناي يادگيري رفتار موردنظر نيست. بلكه شما بايد هر پيشرفتي در يادگيري را موردتوجه قرار دهيد.

3. خودداري از سرزنش كردن

به همان ميزان كه تشويق موفقيت‌هاي كودك اهميت دارد بازخوردهاي منفي، سرزنش يا تحقير كودك نيز باعث آسيب ديدن وي يا حتي روند معكوس در يادگيري مي‌شود. در ارتباط با كودك خود هرگز از اصطلاحاتي مانند دست‌وپا چلفتي يا بي‌عرضه استفاده نكنيد و در مقابل چنين رفتاري از سمت ديگران نيز مقاومت نماييد.

4. اهميت تمرين و تكرار

يكي از مهم‌ترين موضوعاتي كه براي يادگيري مهارت‌هاي مختلف به كودكان مبتلا به اختلال هماهنگي رشدي بايد به آن توجه داشته باشيد تكرار است. اگرچه ممكن است پيشرفت كودك در برخي از مهارت‌ها بسيار كند باشد يا گاهي احساس كنيد او هيچ پيشرفتي نداشته اما بااين‌حال تمرين مهارت‌ها را ادامه دهيد. موضوع مهم ديگر اين است كه تمرين‌ها را در يك موقعيت مشابه و با يك دستورالعمل مشابه براي وي انجام دهيد. اين موضوع باعث يادگيري سريع‌تر كودك خواهد شد.

براي دريافت مشاوره در زمينه نوزاد و كودك مي‌توانيد در هر ساعت از روز براي مشاوره تلفني كودك از طريق شماره 02166419012 با برترين متخصصان كلينيك تخصصي ني ني مايند تماس حاصل نماييد.

سؤالات متداول

اختلال هماهنگي رشدي چه دلايلي دارد؟

وجود نقص‌هايي در مغز و به‌ويژه مخچه، تولد زودهنگام و همين‌طور آمادگي ژنتيكي ازجمله دلايل اختلال هماهنگي رشدي هستند.

نشانه‌هاي اختلال هماهنگي رشدي چيست؟

رسيدن به مهارت‌هايي نظير راه رفتن يا دويدن در اين كودكان ديرتر از همسالانشان ايجاد مي‌شود. آن‌ها معمولاً در هر مهارت حركتي مثل راه رفتن، غذا خوردن يا بستن بند كفش ناتوان هستند. گاهي اوقات در كنار اين نشانه‌ها ناتواني‌هاي كلامي نيز بروز پيدا مي‌كند.

منبع : اختلال هماهنگي رشدي